آنگ لی فیلمساز تایوانیتبار سینما که در کشورهای مختلفی فیلم ساخته و اسکار را هم برده است، در مقام منتقد به نصیحت همکاران چینیاش پرداخته است! او به آنها گفته است که آهستهتر حرکت کنند و بدانند در ماشین فیلمسازیشان چیزی به نام ترمز هم وجود دارد. خالق درام فانتزی زندگی پای با توجه به موفقیتهای مالی کلان تعدادی از محصولات جدید چینی، به فیلمسازان این کشور بزرگ و پرجمعیت هشدار داده است تا گول ظاهر امر را نخورند. پیشنهاد او حرکت آرام و یادگیری بهتر جوانب مختلف فیلمسازی است. به باور لی، هنرمندان چینی بهتر است سیاست گامبهگام را پیش بگیرند تا اینکه بخواهند فیلمهای بیکیفیت بسازند و بازار سینمایی در حال شکوفایی کشورشان را خشنود کنند. به گفتهی لی 61ساله: «نمیخواهم فیلمسازان چینی را از پیشرفت باز دارم. این یک صنعت سینمای در حال رشد است و ما شاهد آغاز یک دوران طلایی هستیم. این صنعت در اوج خودش قرار ندارد و تازه کارش را شروع کرده است. من خودم متعلق به سینمایی از همین دست هستم، سینمایی که یکباره به شکوفایی رسید.»
کارنامهی کاری لی از 26سالگی شروع شد. او میگوید به عنوان یک فیلمساز «یک دورهی طولانی کمتجربگی را پشت سر گذاشت.» باور لی این است که همکاران چینیاش نباید از موقعیت به دست آمده، استفادهی نادرستی کنند: «بازار خیلی خوب است و هر کسی از خودش ناشکیبایی نشان میدهد. همه میخواهند پول درآورند. برای همین ممکن است شما در مقام فیلمساز، وسوسه شوید که زودتر و سریعتر رشد کنید. اما بعد از آن یک سری منابع توزیع نابرابر وجود دارد. ما هم مشابه چنین فاجعهای را چند سال قبل در هنگکنگ و تایوان داشتیم. در آن زمان، همه میخواستند خیلی سریع کار را شروع کنند و رقابت سختی در این زمینه بین فیلمسازان به وجود آمد. همه در تعقیب یکدیگر بودند و میخواستند فیلمهایی شبیه هم بسازند.»
همه به این نکته معترفاند که سینمای چین تا پایان سال 2017 با پشت سر گذاشتن سینمای آمریکا به بزرگترین بازار سینمایی جهان تبدیل خواهد شد. دو سال است که اهل فن و تحلیلگران اقتصادی سینما درباره این پیشبینی حرف میزنند، اما آنگ لی به جنبهی دیگری از ماجرا اشاره دارد و میگوید تنها داشتن یک بازار گسترده کافی نیست: «البته که ما جدول گیشهی سینماهای آمریکا را رد میکنیم و در صدر قرار میگیریم. ما در مقایسه با آنها جمعیت خیلی بیشتری داریم. ولی فراموش نکنید که آنها صاحب یک فرهنگ عمیقتر فیلمی هستند. آنها سیستم کاری خودشان را دارند که قبل از این بنا شده و سالهاست کارایی خودش را نشان داده است. فرهنگ پاپ آنها روی تمام جهان تأثیر خودش را گذاشته است. ما فراموش کردهایم که والدینمان وقتی بچه بودیم به ما میگفتند باید فروتن، معقول و متواضع باشیم.»
محصولات صنعت سینمای چین در سالهای اخیر بیش از پنجاه درصد از فروش گیشهی سینماهای کشور را به خود اختصاص دادهاند، اما به گفتهی تحلیلگران اقتصادی، در این میان تعداد اندکی از فیلمهای پرخرج به سود خوبی میرسند. پس نباید آنها را به کل صنعت سینمای چین تعمیم داد که از کمبود هنرمندان باتجربه رنج میبرد. در چنین اوضاعی، فیلمسازان کمتجربه با پیشنهاد کارگردانی فیلمهای پرهزینه روبهرو میشوند و حاصل کار، محصولاتی پایینتر از حد استانداردهای معمول است. به گفتهی لی: «ما همین سختافزارها را در چین و آمریکا داریم، اما نرمافزارها متفاوت است و ما باید بتوانیم استفادهی درستی از آنها بکنیم. برای چین این شروع یک دوران طلایی است و به همین دلیل درخواست دارم از این فرصت استفاده کنند و دوری خلاقه خلق کنید. کاملاً طبیعی است که بخواهیم بزرگتر شویم اما فیلمسازی همهاش درباره فرهنگ است و هر آنچه به آن مربوط است؛ پس باید صبر پیشه کنیم و بدانیم که با عجله چیز خوبی به دست نمیآوریم.»
نصیحتهای دوستانهی لی به همکاران چینیاش در شرایطی است که هنوز هیچیک از آنها نتوانستهاند در سطح بینالمللی درخشش او را داشته باشند. در عین حال، تماشاگران غیرچینی هنوز چندان روی خوشی به فیلمهای این کشور نشان ندادهاند و بازار سینمایی آن، هنوز حالوهوایی بومی دارد. در این خصوص سینمای هند موفقیت بیشتری به دست آورده است و در کنار بازار داخلی، شاهد موفقیت منطقهای و حتی بینالمللی فیلمهایش هم هست.
در این شرایط، رقم کلان فروش بلاکباسترهای هالیوودی در چین هم مسألهای است که حتی صاحبنظران بینالمللی را هم گیج کرده است. حالا دیگر هالیوود هم روی فروش فیلمهایش در چین حساب ویژهای باز کرده است. این روزها این اتفاق به یک امر معمول بدل شده است که فروش محصولات هالیوودی در چین، بهتنهایی با فروش آنها در آمریکا و بقیهی کشورهای دنیا برابری میکند؛ اتفاقی که در ارتباط با اکشن پرخرج وارکرفت (دانکن جونز) افتاد. سینماروهای آمریکای شمالی برای دیدن این فیلم فقط 44 میلیون دلار پول پرداخت کردند، اما فروش کل آن در چین از مرز 250 میلیون دلار گذشته است. این فانتزی گرانقیمت با هزینهای بالای 160 میلیون دلار تهیه شده است و بخشی از سرمایهاش را هم چینیها پرداخت کردهاند. این در حالی است که در بین تماشاگران بینالمللی فیلم، بعید به نظر میرسد کسی آن را به چین ربط بدهد.
به همین شکل، کمتر کسی احتمال میدهد آنگ لی پروژه تازهاش را با کمک چینیها تولید کند. این در حالی است که چینیها به دلیل خاص بودن سوژهی فیلم تازهی او، احتمالاً بدشان نمیآید به عنوان سرمایهگذار وارد عمل شوند. لی از چند سال قبل و مدتها پیش از مرگ قهرمان سنگینوزن مشتزنی جهان، به دنبال ساخت درامی سهبعدی درباره محمدعلی کلی و مبارزهی تاریخی او با جو فریزر است.
به هر حال تماشاگران سینما نباید در نهایت از دیدن نام چینیها در تیتراژ پایانی هر فیلمی تعجب کنند چون آنها این روزها در همه جا حضور دارند و با پول خود، بسیاری از درهای بسته را باز میکنند. اصلاً شاید صحبتها و نصیحتهای دوستانهی لی با همکاران چینیاش هم برای جلب توجه سرمایهگذاران چینی بوده باشد!