ظاهراً قرار نیست نمایش عمومی فیلمهای هندی در پاکستان بدون دردسر باشد چون بهتازگی اکران فیلم جدید سلمانخان با نام تیوبلایت/Tubelight در پاکستان جنجال بهپا کرده است و از گونهی جدید سانسور در این کشور خبر میدهد! رابطهی متغیر هند و پاکستان در چند دههی گذشته، تأثیر مستقیمی بر وضعیت نمایش فیلمهای هندی در کشور همسایه گذاشته است. البته نمایش محصولات بالیوود تا سالها در پاکستان ممنوع بود و با وجود علاقهی بسیار زیاد تماشاگران پاکستانی به فیلمها و ستارگان هندی، تماشای این آثار فقط به صورت غیرقانونی روی نوارهای ویدئویی میسر بود.
بهبود روابط سیاسی دو کشور راه را برای نمایش فیلمهای پرزرقوبرق بالیوودی - هرچند به صورت محدود و نه گسترده - باز کرد. البته در این بین هنرمندان هندی جزو پیشگامان توسعهی روابط دو کشور و سیاستمدارانشان بودند و حتی یک قطار آشتی از هند به پاکستان به راه افتاد. تهیهکنندگان هندی بهخوبی از پتانسیل فیلمهای هندی در پاکستان آگاه هستند و این موضوع آنها را به تکاپو انداخت تا به کمک سیاستمداران بیایند و برای دوستی دو کشور کارهای بیشتری انجام دهند.
اما در سالهای اخیر، نمایش عمومی فیلمهای هندی در پاکستان، چالشهای خاص خودش را داشته است. در حالی که سینماداران پاکستان هم مثل تهیهکنندگان هندی موافق اکران گستردهی محصولات بالیوودی هستند، مسئولان ادارهی سانسور پاکستان از کارشکنی در نمایش عمومی این فیلمها غافل نیستند. تا امروز سانسورها بیشتر سیاسی بودهاند. به عنوان مثال هنوز دعوای چند سال قبل سازندگان مأمور وینود با ادارهی سانسور پاکستان و توقیف فیلم از یادها نرفته است. مسئولان مربوطه فیلم را یک اثر ضدپاکستانی ارزیابی کردند و سازندگان فیلم با رد این ادعا گفتند از دو شخصیت منفی داستان، یکی هندی و دیگری پاکستانی است و بر این اساس نمیتوان به آن لقب فیلمی ضدپاکستانی داد.
اما سانسور تازهای که از سوی برخی رسانههای پاکستانی خطرناکتر و پنهانتر ارزیابی شده است، ربطی به ذائقهی پشتمیزنشینان ادارهی سانسور ندارد. این بار سانسور و ممنوعیت از سوی هنرمندان هندیزبان پاکستان اعمال شده است و دو گروه فیلمسازان و تهیهکنندگان هندی و پاکستانی رودرروی هم قرار گرفتهاند. البته در این نزاع، تماشاگران پاکستانی حامی طرف هندیاند! در عین حال به نظر میرسد سانسورچیهای جدید قدرت بیشتری در مقایسه با سانسورچیان رسمی و دولتی دارند و تیغشان بهتر میبرد. هنرمندانی که به مخالفت با اکران تیوبلایت در ایام تعطیلات و جشنهای عید فطر پرداختند، حرفشان را به کرسی نشاندند و مانع نمایش درام جنگی سلمانخان شدند. آنها با رد قاطعانهی سانسور و اعمال دیکتاتوری، روی این نکته پافشاری میکنند که خواست آنها کاملاً قانونی و بجاست.
فیلمسازان پاکستانی همصدا با اتحادیهی پخشکنندگان میگویند مخالفتشان با اکران تیوبلایت در ایام عید، به منظور خلق فضایی مطمئن برای فیلمهای پاکستانی و موفقیت بیشتر آنها در چنین زمان خوبی برای نمایش عمومی فیلمها بوده است. به گفتهی آنها، فیلم تازهی سلمانخان و دیگر فیلمهای هندی باید در سینماهای پاکستان نمایش داده شوند و کسی نباید حق تماشای آنها را از مخاطبان پاکستانی بگیرد. اما حرف آنها این است که نمایش عمومی محصولات بالیوودی در روزهای مهمی مثل عید فطر یا سال جدید، میتواند تأثیر منفی در فروش و موفقیت تولیدهای سینمایی بومی بگذارد. به همین دلیل و برای دفاع از وضعیت محصولات داخلی بهتر است در جشنها و اعیاد، سالنهای نمایش در اختیار فیلمهای پاکستانی باشند و نه رقبای سرسخت و قدرتمندشان.
با اینکه نمایش عمومی تیوبلایت به زمان دیگری موکول شده است، اما اهل فن عقیده دارند ماجرا به همین جا ختم نمیشود و ادامه خواهد داشت. در این میان شاید کسی حرف تهیهکنندگان تیوبلایت را جدی نگیرد که تهدید به عدم نمایش عمومی آن در پاکستان کردند، اما این حرف منتقدان که سانسور فیلمهای رقیب چارهی کار نیست، جدی و بهحق است. به باور آنها، با حذف رقیب و در دست گرفتن میدان، نمیتوان تماشاچی را مجبور به استقبال از تولیدهای داخلی کرد. در واقع فقط با ساخت فیلمهایی در حد محصولات بالیوودی میتوان آنها را به عقب راند و به موفقیت فیلمهای بومی امیدوار بود. البته صنعت سینمای پاکستان در سالهای اخیر و بهویژه پس از اکران فیلمهای هندی، رشد خوبی پیدا کرده و سطح تکنیکی و داستانگوییاش بالاتر رفته است. اما رسانههای گروهی کشور از فیلمهای بالیوودی به عنوان رقیبی جدی، خطرناک و سرسخت اسم میبرند؛ شاید به این خاطر که در روزهای اوج درگیری و دشمنی دو کشور و زمانی که سیاستمداران برای هم رجزخوانی میکردند، مردم فیلمهای بالیوودی را با عشق و علاقه تماشا میکردند!
مصطفی قریشی بازیگر محبوب پاکستانی در ابتدای اختلافات گفت: «در روزهای جشن عید، دو فیلم پاکستانی روی پرده میرود. نمایش عمومی تیوبلایت بدون هیچ شک و تردیدی در وضعیت فروش و چگونگی استقبال تماشاگران از آنها تأثیر میگذارد. این موضوعی نیست که مورد پسند صنعت سینمای پاکستان و هنرمندانش باشد و کمکی به وضعیت ما نمیکند.» او همچنین به قانونی اشاره میکند که در سال 2012 از سوی دولت ارائه شد و بر اساس آن، هیچ فیلم هندی نمیتواند در روزهای تعطیل و جشنهای اسلامی روی پردهی سینماهای کشور برود.
الطاف حسین تهیهکننده فعال سینما میگوید او و همکارانش در جنبش تازهای که به راه افتاده، ثابتقدم هستند و «حتی اگر لازم باشد کار را به دادگاه میکشانند.» سهیلخان - که البته نباید او را با برادر کوچکتر سلمانخان اشتباه گرفت - تهیهکنندهی فیلم پرخرج شور شرابا/ Shor Sharaba است که اکرانش برای عید فطر در نظر گرفته شده بود. او قبل از نمایش عمومی فیلمش تهدید کرد که اگر دولت مانع اکران تیوبلایت نشود، به عنوان اعتراض فیلمش را اکران نخواهد کرد. اقدام بعدی هنرمندان پاکستانی نگارش نامهای رسمی برای نوازشریف نخستوزیر است. در ضمن سهیلخان از برگزاری نشستی در لاهور خبر میدهد که در آن تصمیم گرفته شد که تمام اعضای صنعت سینمای پاکستان به این جنبش بپیوندند. به گفتهی او: «هدف ما حمایت از سینمای داخلی است.»