برخورد کوتاه (1945) Brief Encounter
کارگردان: دیوید لین. فیلمنامه: نوئل کاورد، آنتونی هولاک-آلن، رونالد نیم و دیوید لین بر اساس نمایشنامهی «زندگی بیتحرک»/ «نقاشی اشیای بیجان» (Still Life) اثر نوئل کاورد. مدیر فیلمبرداری: رابرت کراسکر. تدوین: جک هریس. موسیقی: سرگیی راشمانینوف. بازیگران: سلیا جانسن (لورا جِسِن)، تِروِر هاوارد (الک هاروی)، استنلی هالووِی (آلبرت گادبی)، جویس کری (مرتل باگت). تهیهکننده: ن. کاورد، آ. هولاک-آلن و ر. نیم، محصول انگلیس، 86 دقیقه. هزینۀ تولید: 170 هزار پوند.
خلاصهی داستان
اواخر سال 1938. یک زن معمولی با نام لورا، مثل بیشتر زنهای همطبقهاش، هر پنجشنبه به شهر میرود تا ابتدا خرید کند و سپس به سینما برود. او یک پنجشنبه پس از پایان گردشش، در ایستگاه قطار منتظر است تا به میلفورد بازگردد. در این میان مسافری به او کمک میکند تا سنگریزهای را از چشمش خارج کند. این مسافر الک هاروی، دکتر آرمانگرایی است که هفتهای یک روز به عنوان مشاور در بیمارستان محلی کار میکند. آنها که از مصاحبت با یکدیگر لذت میبرند، قرار ملاقات بعدیشان را مشخص میکنند.
اقتباس از نمایشنامه
این فیلم بر اساس نمایشنامهی یکپردهای زندگی بیتحرک (1936) اثر نوئل کاورد شکل گرفته است که یکی از ده نمایشنامهی کوتاه مجموعهی «امشب ساعت هشتوسی» بود. همهی صحنههای این نمایشنامه در کافهی یک ایستگاه قطار میگذرد. اما در اقتباس سینمایی علاوه بر اضافه شدن بعضی از صحنهها و لوکیشنها، از ابهام بعضی از صحنهها هم کاسته شده و لحن دراماتیکتری پیدا کردهاند؛ مثل صحنهی حضور لورا در آپارتمان دکتر لین که در نمایشنامه تصمیمگیری دربارهی چگونگی وقوع اتفاقات به تماشاگر واگذار میشود ولی در فیلم، مالک آپارتمان از راه میرسد و دکتر هاروی بلافاصله لورا را از در آشپزخانه بیرون میفرستد.
اقتباس از فیلم
1. رادیو: برخورد کوتاه چند بار به صورت نمایش رادیویی مورد اقتباس قرار گرفته است که اولین آن در بیستم نوامبر 1946 و با حضور گریئر گارسن بود. آخرین اقتباس رادیویی از آن هم در سیام اکتبر 2009 (به عنوان بخشی از بزرگداشت هفتاد و پنجمین سالروز تأسیس استودیوهای «مِیدا وِیل» بیبیسی صورت گرفت و جنی سیگرو و نایجل هاورز در استودیوی شمارهی شش این مجموعه آن را به صورت زنده اجرا کردند.
2. تئاتر: دیوید پیو و دافید راجرز در سال 2008 نمایشی را بر اساس نمایشنامهی زندگی بیتحرک و فیلم برخورد کوتاه در گروه تئاتر بینالمللی نیهای (Kneehigh Theatre) تهیه کردند که آن را اما رایس کارگردانی کرد و اِلمانهای موزیکالی هم به آن افزوده شد. این نمایش در خلال ماههای فوریه تا نوامبر 2008 و سپس از فوریه تا ژوییهی 2009 در مناطق و شهرهای مختلف انگلیس (از جمله تماشاخانهی آکسفورد، تئاتر مارلو و تئاتر ریچموند) روی صحنه رفت. این نمایش در آمریکا برای اولین بار در سپتامبر 2009 در سن فرانسیسکو روی صحنه رفت و پس از آن در شهرهای مختلفی اجرا شد. این نمایش پس از تور استرالیا در پاییز 2013، در بهار 2014 دوباره در بورلی هیلز و واشنگتن روی صحنه رفت.
3. اپرا: «هیوستن گرند اپرا» در ماه مه 2009 اپرایی را بر اساس داستان برخورد کوتاه با موسیقیای از آندره پروین و لیبرتو (اپرانامه) جان کِرد به اجرا درآورد.
استقبال از فیلم
1. جوایز و انتخابها: برخورد کوتاه در سال 1946 جایزهی بزرگ جشنوارهی فیلم کن را برای دیوید لین به ارمغان آورد. در جوایز اسکار، سلیا جانسن برای بازی در نقش لورا نامزد جایزهی اسکار بهترین بازیگر زن شد؛ و دیوید لین علاوه بر کارگردانی، به عنوان یکی از فیلمنامهنویسان هم نامزد دریافت تندیس طلایی شد. در سال 2010 بود که نشریهی گاردین فهرستی از «25 فیلم عاشقانهی برتر تاریخ سینما» را منتشر کرد و برخورد کوتاه را بالاتر از کازابلانکا در صدر فهرست قرار داد. پیش از این انستیتو فیلم انگلیس در سال 1999 این فیلم را در رتبهی دوم از فهرست «صد فیلم برتر انگلیس» قرار داده بود و نشریهی «توتال فیلم» هم در سال 2004 آن را در رتبهی چهلوچهارم از فهرست بهترین فیلمهای انگلیسی تاریخ سینما جای داده بود.
2. برخورد منتقدان: برخورد کوتاه با گذشت زمان بیشتر مورد توجه منتقدان و محافل هنری قرار گرفت و نقدهای مثبت بیشتری بر آن نوشته شد. در حال حاضر امتیاز میانگین فیلم در سایت «راتن تومیتوز» 88 از صد است. از میان منتقدان صاحبنام پالین کیل این فیلم را «اثری فوقالعاده هیجانانگیز و پراحساس» دانسته است «که تقریباً نقصی ندارد و با مهارت و استادی ساخته شده است.» لئونارد مالتین که مورخ سینما هم هست، به طور خلاصه فیلم را چنین ارزیابی کرده است: «فیلمی پرشور و فراموشنشدنی که استفادهی تمامعیاری از کنسرتو راشمانینوف کرده است.»
نکات جالبی که باید دربارهی فیلم بدانید
1. در چند زندگینامهی بیلی وایلدر آمده است که صحنهی «تلاش الک برای استفاده از آپارتمان دوستش به منظور ملاقات با لورا» الهامبخش وایلدر برای نگارش فیلمنامهی آپارتمان (1960) شد.
2. فیلم در اولین نمایشش به خاطر تصویر سمپاتیکی که از شخصیت الک به نمایش میگذارد، در ایرلند توقیف شد و به نمایش عمومی درنیامد.
3. دیوید لین، نوئل کاورد، آنتونی هولاک-آلن و رونالد نیم همگی میخواستند سلیا جانسن نقش لورا را بازی کند اما او که بازیگر تئاتر بود و از بازی در فیلمهای سینمایی بیزار بود ابتدا نپذیرفت. سرانجام پس از اینکه کاورد در ماه اکتبر 1944 نقش را برای او خواند، جانسن علاقهمند به بازی در این نقش شد.
4. دیوید لین با این فیلم برای اولین بار نامزد دریافت جایزهی اسکار بهترین کارگردان شد.
5. یکی از دلایل انتخاب ایستگاه کارنفورث برای فیلمبرداری این بود که آنقدر از جنوب شرقی انگلیس دور بود که به اندازهی کافی هشدار حملهی هوایی دریافت کند و شرایط برای نورپردازی صحنههای فیلم (مطابق با اعلام خاموشی در زمان جنگ) مهیا شود.
6. اولین انتخاب برای بازی در نقش دکتر الک هاروی، راجر لیوزی بود اما وقتی دیوید لین و آنتونی هولاک-آلن، ترور هاوارد را در رافکاتی از فیلم راهی به ستارهها (1945) دیدند، تصمیم گرفتند نقش را به او پیشنهاد کنند که در آن زمان بازیگر گمنامی بود و با معافیت پزشکی از حضور در جبهه معاف شده بود.
7. نوئل کاورد بود که کنسرتو پیانوی دوم سرگئی راشمانینوف را برای حاشیهی صوتی فیلم انتخاب کرد.
8. در سال 1974 بازسازی تلویزیونی از این فیلم با بازی ریچارد برتن و سوفیا لورن در آمریکا ساخته شد که مورد توجه قرار نگرفت.
9. سن شخصیت الک در فیلم بازگو نمیشود و او خودش را یک مرد میانسال میخواند که البته همین طور هم به نظر میرسد. اما در واقع ترور هاوارد در زمان فیلمبرداری فقط 32 سال داشت.