انیمیشن یکی از زیرمجموعههای صنایع خلاق است و طرفداران زیادی هم در دنیا بین کودکان و بزرگسالان دارد. امروزه بسیاری از کشورها برای معرفی فرهنگ، هنر و تاریخ خود به تولید پروژههای انیمیشنی میپردازند و حتی برای ساخت بعضی از پروژهها سالها زمان صرف میکنند. این صنعت هم به لحاظ سودآوری و هم از نظر پتانسیلهایی که در حوزه فرهنگ دارد، توانسته است جای خود را به خوبی در بین صنایع خلاق باز کند. صنعت انیمیشن هر چند نیاز به سرمایهگذاری هنگفت اولیه ندارد، اما یکی از مهمترین سرمایهگذاریهای کشورهای توسعه یافته در زمینه انیمیشن بر روی تربیت نیروهای متخصص در این حوزه است. مروری بر تولیدات انیمیشنی اخیر ایران نشان میدهد که ایران دارای نیروهای متخصص و حرفهای زیادی در حوزه تولیدات انیمیشنی است که بسیاری از آنها در عرصههای بینالمللی خوش درخشیدهاند.
با داوود اشرفی که یکی از سیجیآرتیستهای مطرح کشورمان که در سال 2019 بههمراه تیم سازنده اسپایدرمن: درون دنیای عنکبوتی سونی پیکچرز انیمیشن، موفق به اخذ بسیاری از جوایز مطرح بین المللی خصوصا جشنواره آنی، بفتا، گلدنگلوب و اسکار شدهاند، گفتوگویی ترتیب دادیم. حضور داود اشرفی در چنین تیم مطرحی بهانهای شد تا ضمن دعوت از ایشان، پای حرفهای او در خصوص تجربه کار در صنعت انیمیشن ایران و جهان بنشینیم. اشرفی در اسپایدرمن: درون دنیای عنکبوتی کار ریگبندی انیمیشن را بر عهده داشت. در ادامه این گفت و گو را میخوانید:
درباره نحوه آشنایی با انیمیشن و فعالیتهای خود در ایران توضیح دهید.
نحوه آشنایی من با انیمیشن از طریق یکی از برنامههای تلویزیونی شبکه چهار در ایران بود، در سال 1994 نمایشگاهی به نام سبیت در آلمان برگزار شده بود که گزارشی از آن در تلویزیون پخش میشد و بخشی از آن در مورد نرم افزار تریدیمکس بود که درباره ساخت ماشینهای مختلف و طراحی آنها بود، با دیدن این برنامه بسیار به کار با این نرم افزار علاقهمند شدم، متعاقب آن چند سال بعد در منزل یکی از دوستان در حال نصب ویندوز بودیم که یک نسخه از تریدیمکس هم نصب کردیم و دموهای آن برای من خیلی جذاب بود، آنجا بود که احساس کردم، این همان دنیایی است که دوست دارم و همان راهی است که باید آن را در پیش بگیرم.
اولین پروژه انیمیشنیام را سال 1382 - 1383 با تولید ولههای برنامه باخیش برای تلویزیون شروع کردم، پس از آن همکاری با حوزه هنری و مرکز صبا را با تولید مجموعههای انیمیشنی آغاز کردم.
به نظر شما مهمترین ویژگی انیمیشنهای ایرانی چیست؟
از دید شما مهمترین ضعف و محدودیت صنعت انیمیشنسازی ایران کدام است؟
مهمترین ضعف و محدودیت صنعت انیمیشن ایران که شاید نتوان آن را به نوعی ضعف هم نامید این است که ایران هنوز در صنعت انیمیشن بسیار جوان است، دیزنی از سال 1923 به صورت کاملا حرفهای در حال تولید انیمیشن است، یعنی حدود صد سال است که در صنعت انیمیشن فعالیت میکند، ما در زیر ساختهای تولید حرفهای انیمیشن دارای کمبودهای زیادی هستیم، دانشگاهها، ویژوال افکتیوها و مدارسی که بتوانند این شاخه را آموزش دهند بسیار محدود هستند، قبلا تنها دانشکده صدا و سیما شاخهای به نام انیمیشن داشت که پاسخگوی آموزش نیروهای مورد نیاز بازار کار صنعت انیمیشن نبود، البته اخیرا در ایران تعداد مدارس و دانشگاههایی که به آموزش انیمیشن میپردازند در حال افزایش است.
بحث آموزش نیروهای متخصص در این حوزه خصوصا آموزش نویسنده و فیلمنامه نویسها و تربیت کارگردانان حرفهای بسیار پر اهمیت است چرا که نگارش و کارگردانی فیلمهای انیمیشنی با سایر فیلمها تفاوت زیادی دارد.
یکی از کمبودهای دیگری که به شدت در صنعت انیمیشن ایران قابل شهود است بحث بودجه و سرمایهگذاری در این حوزه است. در کشورهایی که صنعت انیمیشن آنها رشد زیادی داشته است این صنعت بیشتر به شکل خصوصی اداره میشود برای همین چرخش مالی این صنعت خیلی از سرمایهگذاران را تشویق به مشارکت میکند چرا که در آنجا این امکان برای سینما و شبکههای تلویزیونی فراهم شده که بتوانند برای پخش و توزیع یا حتی سفارش تولیدات انیمیشنی به بخش خصوصی و سرمایهگذاران خصوصی مراجعه کنند، متاسفانه این صنعت در ایران دولتی است لذا با محدودیتهای مالی، سلیقهای و اعمال دیدگاههای دولتی بسیاری دست و پنجه نرم میکند.
البته اخیرا متوجه شدهام که شرکتهای خصوصی ایرانی برای رهانیدن خود از این محدودیتها توانستهاند با شرکتهای خصوصی تولید محتواهای آموزشی مشارکتهای خوبی داشته باشند، چنین مشارکتهایی نوید این را میدهد که در عرصه خصوصیسازی تولیدات انیمیشنی گامهای خوبی برداشته شده است که می تواند به رشد و ترقی صنعت انیمیشن در ایران کمک بسیاری کند.
امنیت شغلی کسانی که در حوزه تولید انیمیشن داخل ایران فعالیت میکنند چگونه است؟
البته باید گفت در تمام دنیا درآمد انیماتورها به پروژههای در حال تولید وابسته است اگر شرکتهای خصوصی تولید انیمیشن بتوانند بلافاصله بعد از تولید یک انیمیشن به سراغ تولید مجموعه دیگری بروند، امنیت شغلی برای انیمیشنسازان ایجاد میشود.
امنیت شغلی یک انیمیشنساز نه تنها در ایران بلکه در هر جای دنیا علاوه بر فراهم بودن امکان تولید و فراهم بودن بودجه و زیر ساختها به میزان تخصص و مهارت خود فرد نیز بستگی دارد به طوریکه حتی در داخل ایران با وجود تمامی محدودیتها و کمبودها تا جایی که ما شاهد هستیم برای نیروهای حرفهای و کار بلد همیشه کار هست و کسانی که در خارج از ایران در زمینه انیمیشن فعال هستند هم به تخصص و مهارت انیمیشنسازان ایرانی واقف هستند و در بسیاری از انیمیشنهای درجه یک دنیا شاهد هنرنمایی انیمیشنسازان ایرانی هستیم.
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:
https://telegram.me/filmmagazine
آدرس اینستاگرام:
https://www.instagram.com/filmmagazine.official
