چشم‌انداز ۴۸۷

سودای سیمرغ: مسابقه‌ی سینمای ایران: خبری در راه است
امسال بخش‌بندی فیلم‌ها چند هفته پیش از شروع جشنواره انجام شد و فهرستی قطعی در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت. انتشار این فهرست و بخش‌بندی قطعی فیلم‌ها، در کنار حذف بخش بین‌الملل، دومین دلیلی بود که باعث شد سروشکل این شماره‌ی ویژه‌ی ماهنامه‌ی فیلم عوض شود. در شرایطی که برگزارکنندگان جشنواره مشغول آزمودن شکل‌ها و شیوه‌های تازه هستند، ما هم تصمیم گرفتیم این شماره را در شکل و شمایلی جدید عرضه کنیم...

نگاه نو: مسابقه  فیلم‌های اول: این دم غنیمت است
جشنواره‌ی فجر امسال عرصه‌ی ظهور نام‌ها و چهره‌های تازه است و این ویژگی در دوره‌ی سی‌وسوم چنان پررنگ بوده که تا حد زیادی کلیت جشنواره را تحت تأثیر قرار داده است. چنان که این دوره را دوره‌ی جوان‌ها و فیلم‌اولی‌ها می‌نامند و خیلی‌ها منتظر کشف پدیده‌های سینمایی در بین این نام‌ها و عنوان‌های نورسیده هستند. البته این ویژگی فقط به جشنواره‌ی فجر منحصر نمی‌شود و در واقع اقتضای زمانه است...

سینمای هنر و تجربه: مسابقه فیلم‌های هنری و تجربی: کارگه کوزه‌گری...
اگر در جشنواره‌ی گذشته بخش «نوعی تجربه» بهانه‌ای بود برای نمایش تعدادی فیلم ایرانی دیگر که از بخش سودای سیمرغ (با وجود رسیدن فیلم‌ها به 33 فیلم) و بخش نگاه نو (مسابقه‌ی فیلم‌های اول) جا مانده بودند و در واقع ظرفیت اضافی آن بخش‌ها هم پر شده بود، امسال بخش «سینمای هنر و تجربه» به عنوان یک بخش تازه‌ی مسابقه‌ای به جشنواره اضافه شده که نه‌تنها قرار نیست نقش «نوعی تجربه» جشنواره‌ی گذشته را هم‌چون یک برنامه‌پرکن داشته باشد، بلکه...

سینمای  حقیقت: مسابقه‌ی مستندهای بلند: ضیافت غول‌ها
سینمای مستند ایران روزهای خوب و پرباری را می‌گذراند. مستندسازان کانال تلویزیونی اختصاصی دارند، انجمن‌شان فعال است و مرکز گسترش هم با محدود شدن دایره‌ی فعالیتش در تولید فیلم‌های حرفه‌ای و داستانی، عمده‌ی تمرکزش را روی تولید مستندهای تازه گذاشته است. در شرایطی که در دوره‌های پیشین جشنواره‌ی فیلم فجر، برگزارکنندگان و هیأت انتخاب به‌سختی می‌توانستند ده‌دوازده عنوان فیلم بلند قابل‌توجه برای بخش مستند پیدا کنند...

نکته‌ها و ملاحظاتی در آستانه‌ی سی‌وسومین جشنواره‌ی فیلم فجر
جشنواره‌ی سی‌وسوم فجر تفاوت‌هایی با دوره‌های قبل دارد که این دوره را به یک نقطه‌ی عطف مهم در مسیر حیاتش تبدیل می‌کند. حذف بخش بین‌الملل و انتقال آن به فرصتی دیگر باعث می‌شود تمرکز بیش‌تری روی فیلم‌های داخلی و به‌خصوص بخش مسابقه‌ی سینمای ایران (سودای سیمرغ) ایجاد شود و جشنواره حال‌وهوایی ملی و سرزمینی پیدا کند. خوب و بد این تصمیم و دامنه‌ی تأثیرهایش روی کلیت جشنواره را باید در فرصتی دیگر ارزیابی کرد؛ زمانی که جشنواره به پایان رسیده باشد و تأثیرهای منفی و مثبتش روی سینمای ایران را بتوان سنجید و به نتیجه‌ای صحیح رسید...

سلام طولانی: در آستانه‌ی برگزاری جشنواره‌ی سی‌وسوم
پوریا ذوالفقاری: جشنواره‌ی سی‌وسوم از راه رسید. دوباره بازار حرف‌و‌حدیث و گمانه‌زنی و مرثیه‌سرایی و اظهار یأس و امید داغ شد. برخی مثل همیشه از همین الان فاتحه‌ی جشنواره را خوانده‌اند و معتقدند از تنور امسال آبی گرم نمی‌شود. گروهی هم امیدوارند که همین وضعیت مقدمه‌ای برای غافل‌گیری‌های بزرگ باشد. بالأخره وقتی منتظر یک اتفاق باشیم، وقوعش که نمی‌شود غافل‌گیری. باید منتظر نباشیم! بد نیست یک بار این دو نگاه را مرور کنیم.

دل‌تنگی...
عباس یاری: فرارسیدن هر دوره از جشنواره‌ی فجر برای سینماگران و علاقه‌مندان این رویداد مهم فرهنگی درست مثل آیین باستانی‌‌مان، عید نوروز است. با همان گرما، با همان حس‌وحال. در فرارسیدن سال نو پای سفره هفت‌سین، آغوش‌مان را برای خانواده‌مان باز می‌کنیم، در اوج شادی و امید از دوستان و یاران غایب‌مان یاد می‌کنیم و...

زمهریر شکوفایی
فرزاد پورخوش‌بخت: حالا دیگر جشنواره‌ی فیلم فجر برای سینمادوستان به هویتِ روزهای برفیِ زمستان تبدیل شده. حالا دیگر چند سالی‌ست ابرهای آسمان تهران برفش را می‌گذارد برای آن ده روزِ پررفت‌وآمد و شلوغ. انگار سردی هوا در این ایام، تناسب معکوسی برقرار می‌کند با گرمی جشنواره. هرچه جشنواره و فیلم‌ها گرم‌تر می‌شود هوای سردتر دهه‌ی فجر آن را تعدیل می‌کند!...

نامدگان و رفتگان
آنتونیا شرکا: امسال جشنواره از اسم‌های بزرگی مثل کیمیایی و مهرجویی و کیارستمی خالی‌ست. بزرگانی مثل بیضایی و تقوایی را هم چند سالی است که دنبال نام‌شان نمی­گردیم. اما امسال چند تن از قدیمی­ها خارج از بخش مسابقه حضور دارند. از نسل جدیدتر، بهرام توکلی با...

شاید غافل‌گیری...
نیما عباس‌پور: امسال چندان هیجانی برای آغاز جشنواره ندارم. فیلم‌هایی که پیش از اعلام آثار راه‌یافته به بخش‌های مختلف جشنواره دلم می‌خواست ببینم خارج از جشنواره‌اند. فیلم‌هایی مثل فیلم بهمن فرمان‌آرا که چه دوست داشته باشیم، چه نه، نام مهمی در سینمای ایران است یا...

سودای سامان
یاشار نورایی: چه انتظاری از جشنواره‌ی فجر دارم؟ طبعاً انتظار دارم در فضایی منظم، دور از شلوغی همیشگی و بی‌نظمی فرهنگ ایرانی، فیلم‌هایی ببینم که فاصله‌ی کیفی‌شان بسیار زیاد نباشد؛ یعنی این سؤال برایم پیش نیاید که چرا این فیلم با این کیفیت ابتدایی از میان این همه فیلم‌هایی که در سال تولید می‌شوند...

جوان‌گرایی افراطی یا رقابت نسل‌ها؟
جواد طوسی: جوان‌گرایی غالب در جشنواره‌ی سال گذشته، به شکل وسیع‌تری در جشنواره‌ی امسال نیز مشاهده می‌شود. در نگاهی واقع‌بینانه و دور از تنگ‌نظری باید پذیرفت که ورود نیروها و استعدادهای جوان خلاق و پرانگیزه که حرف تازه‌ای برای گفتن دارند، می‌تواند اتفاق خوبی باشد. به هر حال یک فیلم‌ساز تازه‌پاگذاشته به دنیای حرفه‌ای سینما...

فاجعه‌ی نادیده گرفته شدن فیلم‌های اول
امیر پوریا: اما زنگ خطر جدی‌تر، به گمانم جایی فراتر از جشنواره‌ی فجر به صدا درمی‌آید؛ هرچند تلنگر مخرب آن را جشنواره زده است: این‌که در تصمیمی شگفت‌آور و به‌شدت نسنجیده، فیلم‌های اول کارگردانان که همواره دست‌کم چهارپنج نمایندۀ جدی در گود رقابت با فیلم‌های باسابقه‌ترها در مسابقۀ سینمای ایران داشتند، همه از این میدان کنار گذاشته شده‌اند و...

احتمال بارش فیلم‌های خوب
کیوان کثیریان: این روزها شباهت بی­سابقه­ای میان سینمای امروز ایران و فوتبال ملی به وجود آمده است. به نظر می­رسد امسال، جشنواره‌ی فیلم فجر سال متفاوتی را تجربه خواهد کرد. جوان­های نورسیده، استعدادهای تازه‌ی سینمای ایران هستند و کیفیت کارشان باعث خواهد شد که همه این موج تازه را به رسمیت بشناسند و باور کنند...

... و دوباره سینما
محمد شکیبی: هر بار که جشنواره آغاز می‌شود ممکن است از نبود بعضی فیلم‌ها و برخی سینماگران دل‌گیر شویم و شروع کنیم به شمردن نام‌های محبوبی که جای‌شان خالی است و نبودشان لطمه‌ای به اعتبار دلخواه جشنواره می‌زند. اما این اشتیاق هست که برخی از نام‌های محبوب و فراموش‌نشدنی آینده‌مان از میان همین نا‌آشنایان امروزی خواهند بود و در دوره‌های آتی...

مرحله‌ی آخر، با سه چراغ روشن!
آرامه اعتمادی: مدیران نورسیده‌ی وزارت ارشاد دولت یازدهم، سال پیش میزبان و سفره‌دار ضیافتی بودند که نه آشش در آشپزخانه‌ی آن‌ها پخته شده بود و نه رقعه‌های دعوتش به انتخاب آن‌ها فرستاده شده بود. جشنواره‌ی سی‌ودوم یکی از ده‌ها پروژه‌ی نیمه‌تمامی بود که از مدیران قبلی سازمان سینمایی به حجت‌الله ایوبی و همکارانش میراث رسید...

جراحی قلب
مهرزاد دانش: ویژگی امسال جشنواره‌ی فیلم فجر چیست؟ سؤال چندان سختی به نظر نمی‌رسد. می‌توان از جنبه‌های مثبت یا منفی نکته‌هایی را استخراج کرد و درباره‌شان پیش‌بینی‌های مختلفی کرد. می‌توان از حذف (ببخشید؛ تغییر زمان برگزاری) بخش خارجی سخن به میان آورد و لب به تحسین گشود که چه‌قدر خوب شد فربهی غیرکارکردی این بعد از جشنواره تحت درمان قرار گرفت...

زندگی زیباست ای زیباپسند!
رضا کاظمی: جشنواره، موسم جشن است و وظیفه‌ی بنده این است که همراه با مردم و همگام با مسئولان به رونق گرفتن این جشن کمک کنم. اما مگر می‌گذارند؟ پیش از نوشتن این یادداشت مشغول تماشای فیلم آرژانتینی قوش (پابلو تراپرو، 2010) بودم؛ فیلمی که با بی‌شرمی و دروغ‌فکنی، روایتگر فساد گسترده در سیستم بیمه و بهداشت در آرژانتین است؛ و...

جشنواره از چشم رسانه
حمیدرضا مدقق: هم‌چنین به روال مرسوم، در این دوره هم تصمیم هیأت انتخاب با اعتراض فیلم‌سازان جامانده از جشنواره مواجه شد. دبیر جشنواره و رییس سازمان سینمایی به معترضان واکنش نشان دادند و... این رشته سر دراز دارد. پیش­بینی این‌که آرای هیأت داوران در پایان جشنواره هم مثل همیشه با اعتراض­های مشابهی مواجه شود چندان دشوار نیست...

این 33 خوش‌آهنگ
مصطفی جلالی‏‌فخر: چه چشم‌‏اندازی را در جشنواره‌ی سی‏‌و‏سوم انتظار می‏‌کشیم؟ و خب چرا فکر کنیم که باید در نام فیلم‏‌ها و فیلم‏‌سازها و حرف‌و‌حدیث‏‌های همیشه برقرار، دنبال پیشگویی جشنواره باشیم؟ و مثلاً چرا از شگون اعداد کمک نگیریم و همین که دوتا «سه» در کنار هم قرار گرفته‏‌اند، احساس خوش‌یمنی نکنیم؟ راز اعداد را ناشنیده مگیر...

اولی‌های دلپذیر
محسن بیگ‌آقا: همیشه اولی‌ها دلپذیرند. مثل فیلم‌های اول از کارگردان‌های اول که مانند هندوانه دربسته باید با هیجان به تماشای کارهای‌شان بنشینی. البته همیشه تعداد زیاد فیلم‌اولی‌ها نشانه‌ی خوبی نیست. چون نشان‌دهنده فیلم چندمی‌هاست! از فیلم‌ها بگذریم و به جشنواره‌ی اول دولت تدبیر و امید برسیم؛ از این جهت که برای اولین بار فیلم‌های محصول مدیریت خودش را به نمایش می‌گذارد و...

گام‌های استوار، مسیر ناهموار
محسن جعفری‌راد: مهم­ترین ویژگی مثبت متولیان جشنواره‌ی سی‌وسوم را می‌توان تحلیل و نقد حواشی و متن دوره­های گذشته و تلاش برای جبران برخی ضعف­ها و کمبودها دانست که نمود عینی آن را در حذفیات و اضافات این دوره می‌توان دید. این تغییرات را می‌توان شبیه قدم زدن در مسیری ناهموار دانست که انواع و اقسام خطرها و...

بدرود بین‌الملل!بدرود لابراتوار!
هوشنگ گلمکانی: یکی از مهم‌ترین تغییرات اساسی این دوره‌ی جشنواره‌ی فجر حذف بخش (و عنوان) بین‌المللی از جشنواره است؛ زائده‌ای که سال‌ها فقط محض بزرگ‌نمایی و جهانی‌نمایی به پیکر جشنواره تحمیل شده بود، اما این زائده نه جشنواره را بزرگ کرده بود و نه بین‌المللی. بیش‌تر مایه‌ی معطلی بود. انرژی و هزینه‌ی زیادی صرف تدارک فیلم‌ها و بخش‌هایی می‌شد که تنها خاصیتش قطورتر کردن کاتالوگ و...

بزرگداشت محمدعلی کشاورز: همیشه رییس بود
بهزاد عشقی: محمدعلی کشاورز تا چند سال پیش اندامی بزرگ و صدای پرصلابتی داشت و هرگز نمی‌توانست در نقش افراد معمولی و اقشار زحمتکش جامعه باورپذیر شود. او همواره رییس بود و معمولاً در نقش خان، حاکم، صدراعظم، نظامی و اقشار مرفه جامعه ایفای نقش می‌کرد؛ یا این‌که در مواردی عزیزی بود که به ذلت می‌افتاد و موقعیتی تراژیک پیدا می‌کرد. کشاورز را از سال‌های دور و از اواخر 1340 و از دوران طلایی تئاتر ایران می‌شناسم. صدای پرطنینش هم‌چنان با من است که در تالار سنگلج ایفای نقش می‌کرد و همواره رییس بود...

محمدعلی کشاورز و نقش‌هایش، در هفت پرده: آیین چراغ
علی شیرازی: بدون در نظر گرفتن نقش کوتاه عزت‌الله انتظامی در واریته‌ی بهاری (دو دهه قبل از ورود جدی‌اش به سینما با گاو)، کشاورز در سینما عضو پیشگام پنج‌ضلعی مشهور و معتبری است که انتظامی، نصیریان، مشایخی و رشیدی چهار ضلع دیگرش را تشکیل می‌دهند (چه شش‌ضلعی متقارنی می‌شد؛ اگر فنی‌زاده هم زود از میان ما نمی‌رفت). از این جمع، کشاورز از زمان بازی در نخستین فیلم‌هایش در ابتدای دهه‌ی 1340 تا ظهور موج نو و پس از آن...

بزرگداشت حسین جعفریان: وداع با 35 میلی‌متری
گفت‌و‌گو کننده: آذر مهرابی – جعفریان: ˜ فکر می‌کنم فرهادی از «چهارشنبه‌سوری» به بعد، هم از نظر مضمون و هم از نظر سبک کار و ساختار تصویری به دنیای تازه‌ای گام گذاشت و به نقطه‌نظرهایی رسید که در فیلم‌های بعدی‌اش آن‌ها را ارائه داد و کاملش کرد و تبدیل شد به یکی از مطرح‌ترین کارگردان‌های سینما.
-   این ما نیستیم که اختیار داشته باشیم با نگاتیو وداع کنیم یا نکنیم. این نگاتیو است که در حال وداع با ماست!
-  به‌نوعی تحت تأثیر هوشنگ بهارلو بوده‌ام. او هویت تازه‌ای به هنر فیلم‌برداری ما داد.
-   «نقش عشق» ساخته‌ی زنده‌یاد شهریار پارسی‌پور را که یک سال پیش از «نرگس» فیلم‌برداری کردم اولین فیلم‌برداری قابل‌قبول خودم به حساب می‌آورم. در آن فیلم توانستم تا حدودی آن نوع فیلم‌برداری را که قبول دارم اجرا کنم.
-  سادگی کار کیارستمی که باعث می‎شد چندان ذهن‌مان درگیر مسائل فنی نباشد عاملی بود که اجازه می‌داد هرچه بیش‌تر از طبیعت زیبای شمال لذت ببریم. من هنوز نمای پایانی «زیر درختان زیتون» را خیلی دوست دارم.

بزرگداشت فعالان لابراتوارهای سینمای ایران
بود و نبودِ لابراتوارها در ایران از دیروز تا امروز: باران دیجیتال، وداع با آنالوگ
علی شیرازی: با همه‌گیرشدن فناوری دیجیتال در عرصه‌ی تولید تا نمایش در سینمای ایران، لابراتوارهای قدیمی بجز معدودی مثل «لابراتوار فیلمخانه‌ی ملی ایران» و «لابراتوار صداوسیما» برای همیشه تعطیل شدند و به تاریخ پیوستند. مدیران شرکت مرکز خدمات صنایع فیلم ایران (معروف به استودیو بدیع) نیز با آن‌که با انجام تغییرهایی سعی در به‌روز شدن داشتند در کش‌وقوس ماندن و خاموشی، راه دوم را برگزیدند. در حالی که این لابراتوارها تا همین یکی‌دو سال پیش نقشی بی‌جای‌گزین در سینمای ایران داشتند. تکنیسین‌هایی که...