کارنامهی ماهنامهی «فیلم» در سال 1395 حاوی یک تفاوت شکلی و یک تفاوت فنی است که با توجه به وضعیت عمومی رسانهها در جهان و ایران، میتواند نقطهی عطفی در تاریخ انتشار مجله تلقی شود. این دو تغییر که هر دو با هم و در آغاز سیوپنجمین سال انتشار مجله اتفاق افتاد، ضرورتی گریزناپذیر بود. یکی تمامرنگی شدن صفحههای مجله و دیگری طراحی و راهاندازی اپلیکیشن اختصاصی ماهنامهی «فیلم» که انتشار نسخهی مجازی مجله روی این نرمافزار و امکان خرید آنلاین آن را امکانپذیر کرده است. اما سنت انتشار فهرست سالانه را نیز ادامه دادهایم زیرا معتقدیم تداوم انتشار مجله و حجم مطالب منتشرشده در هر سال این امر را یک ضرورت انکارناپذیر کرده است. اگر طبیعت مطبوعات ذهن را متوجه «تاریخ مصرف» میکند، از آنجا که ماهنامهی «فیلم» بهنوعی مرجع تاریخ سینمای ایران در دهههای گذشته شده، وجود چنین راهنما و کلیدی برای استفاده از آن در سالهای پس از تاریخ انتشارش نیز یک ضرورت است.
اکنون در سیوپنجمین سال انتشار مجله به سر میبریم. ماهنامهی «فیلم» دورههای مختلفی را از سر گذرانده اما تلاش شده همچنان روح همیشگی آن حفظ شود. البته شاید حتی نیازی هم به تلاشی غیرعادی نبوده، زیرا بدنهی اصلی مجله در این سالها حفظ شده، همکاران جدیدی به مجله پیوستهاند و اندکی از آنها رفتهاند اما بیشترین تعداد همکاران پرسابقه، همچنان در همین مجله قلم میزنند و جوانترها هم خون تازه به آن تزریق میکنند. نوآوری و جوانگرایی همراه با حفظ ریشهها روش و سیاست و روحیهی همیشگی ماهنامهی «فیلم» بوده است. نمونهاش همین انتشار مرتب فهرستهای سالانهی مطالب مجله است که از همان آغاز بیوقفه پیگیری و اینک تبدیل به یک سنت شده است. سالهای اول چند صفحهای از آخرین شمارهی هر سال به این کار اختصاص داشت. از ابتدای دههی 1370 که صفحههای مجله افزایش پیدا کرد این کارنامه در شانزده یا بیست صفحه یا بیشتر، به شکل یک فهرست ساده و مستقل منتشر میشد که برای مشترکان و سایر خوانندگان علاقهمند فرستاده میشد. اما کمالگرایی و نوگرایی ادامه پیدا کرد و از چند سال پیش سعی کردیم فهرستهای سالانه را با افزودن پروندههایی خواندنی و متفاوت به عنوان نوعی ضمیمه یا مکمل، به مجموعههایی جذاب تبدیل کنیم. در واقع از فهرست مطالب سال 1383 که در تیرماه 84 منتشر شد و این ماه تبدیل شد به موسم دائمی انتشار فهرست سالانه، این فهرست در قالب یک شمارهی مستقل عرضه میشود. بیشتر مطالب تکمیلی این شمارههای فهرست را در این سالها، نوشتههایی خواندنی و ساده و نهچندان تخصصی تشکیل دادهاند که قرار است برای عموم علاقهمندان سینما جذاب و در عین حال دربردارندهی اطلاعات جالبی باشند، و علاقهمندان جدیتر سینما هم که نگاهی تخصصیتر به این مقوله دارند، توجهشان به آنها جلب شود؛ مجموعههایی که به طبیعت «فهرست» که این شمارهها برای عرضهی آن منتشر میشوند نزدیک باشند.
برای این سیزدهمین فهرست مستقل سالانه، علاوه بر فهرست مطالب یکسالهی مجله، این بار هم دو مجموعهی تکمیلی خواندنی که تدارکش را از فهرست سال گذشته آغاز کرده بودیم ادامه دادهایم و این مجموعه را در فهرستهای سالهای آینده هم ادامه میدهیم؛ مروری بر برندگان اسکار و جشنوارهی فجر از آغاز تا کنون - رشته به رشته؛ البته رشتههایی که بیشتر مورد توجه اکثر دوستداران سینماست و نه ر شتههای فنی و تخصصی. در گام نخست، به سراغ محبوبترینِ این رشتهها یعنی بازیگری رفته بودیم و با توجه به قدمت اسکار و جشنوارهی فجر، چون نمیخواهیم فقط به چاپ فهرستی قناعت کنیم، هر رشته را در یک شماره پوشش میدهیم. پارسال رشتهی بهترین بازیگر مرد نقش اصلی را مرور کردیم و امسال به سراغ فهرست بهترین بازیگران زن نقش اصلی رفتهایم... و همین طور جلو میرویم تا زمانی که اکثریت خوانندگان بگویند بس است!
اما در این شماره علاوه بر فهرست سالانه و دو بخش تکمیلی همیشگی، دو بخش دیگر هم داریم. سال گذشته پس از درگذشت عباس کیارستمی، همکارمان مینا اکبری گاهشمار سیر این رویداد غمانگیز را ثبت کرد و با توجه به گشوده بودن و بحثانگیز بودن پروندهی پزشکی فیلمساز نامدار سینمای ایران، این بار گاهشمار این پرونده طی سال گذشته مرور شده و با توجه به نزدیک بودن سالگرد درگذشت کیارستمی به زمان انتشار این شماره، چاپ این گاهشمار را به این شماره موکول کردیم. بخش پایانی هم گفتوگوهایی با کارگردان، فیلمبردار و بازیگر مفتآباد است که از آغاز امسال در گروه سینمایی هنر و تجربه روی پرده آمده و یکی از موفقترین فیلمهای این گروه شده و نمایشش کماکان ادامه دارد.
امیدواریم فهرست سالانهی امسال هم بتواند به عنوان یک منبع و مرجع پاسخگوی نیاز خوانندگان پیگیر برای دسترسی آسان و سریع به مطالب مورد نظرشان باشد و مطالب پیوست آن هم مورد توجه خوانندگان قرار بگیرد.