مجله سینمایی «کافه آپارات» از سه شنبه ۲۲ مرداد ماه با اجرای فریدون جیرانی و تهیه‌کنندگی عمار سبحانی پخش خود را آغاز می‌کند. فریدون جیرانی که پیش از این اجرای برنامه سینمایی «هفت» و برنامه اینترنتی «سی‌وپنج» را بر عهده داشته است، پس از دو سال دوری از اجرای برنامه سینمایی، این‌بار با یک برنامه زنده اینترنتی به این عرصه بازمی‌گردد. فصل پنجم مجله سینمایی «کافه آپارات» در بخش‌های مختلفی همچنین گفت‌وگو با بازیگران سینمای ایران، کارگردانان، نشست‌های تخصصی درباره مسائل روز سینما و نقد و بررسی آثار و اخبار روز هر سه شنبه از ساعت ۲۲ به صورت اینترنتی از وب‌سایت آپارات پخش می‌شود. مجله فیلم نیز برنامه ویدئویی در فضای اینترنتی به نام «فیلم کات» دارد که به گفت‌وگو با سینماگران می‌پردازد. ضمن این‌که در شبکه‌های اجتماعی شاهد برخی برنامه‌های سینمایی هستم که مجموعه آن‌ها تلاش می‌کنند به موازات تلویزیون و فراتر از متن رسمی به تولید برنامه‌های سینمایی بپردازند و با توجه به افزایش مخاطبان شبکه‌های اجتماعی بر تعداد این برنامه‌های اینترنتی افزوده می‌شود. در واقع در حال حاضر شاهد توسعه شبکه‌های تلویزیونی اینترنتی هستیم که یکی از مهم‌ترین آیتم‌ها و برنامه‌های آن، سینما و اخبار و رویدادهای سینمایی است که البته در کنار آن شاهد میزهای نقد و بررسی یا گفت‌وگو و مصاحبه با بازیگران و کارگردان‌ها نیز هستیم. واقعیت این است که رشد و گسترش برنامه‌های سینمایی اینترنتی هم یک فرصت است هم تهدید. فرصت است چون فضای تازه‌ای برای گپ‌و‌گفت‌ها یا نقد و تحلیل‌های سینمایی فراهم می‌کند که در رسانه‌های رسمی امکان طرح و بررسی آن وجود ندارد و غالبا با خط قرمزها و برخی ملاحظات فرهنگی مواجه می‌شود. همان رویکردی که امروز برنامه «هفت» را در کانال سه به برنامه‌های خنثی و کم مخاطب بدل کرده که تماشاگر پیگیری ندارد و چه بسا تعداد مخاطبان برخی برنامه‌های سینمایی اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی بیش از آن باشد.
فارغ از این‌که تلویزیون و اساسا رسانه‌های کلاسیک و سنتی از جمله روزنامه‌ها و مجلات چه کیفیتی دارند امروزه گرایش به استفاده از رسانه‌های مجازی و شبکه‌های اجتماعی بیش‌تر شده و این ظرفیت خوبی برای برنامه سازان اینترنتی فراهم می‌کند تا بتوانند مخاطبان بیش‌تری جذب کنند و حتی به یک برند رسانه‌ای تبدیل شوند. از سوی دیگر به دلیل فضای بازتری که در رسانه‌های مجازی وجود دارد امکان طرح و بیان سوژه‌های تازه‌تر یا ملتهب‌تر در آن‌ها بیش‌تر است و خود این ویژگی امکانی فراهم می‌کند تا پتانسیل و ظرفیت بهتری برای ساخت برنامه‌های جذاب‌تر و جدیدتر وجود داشته باشد. مثلا می‌توان به سراغ بازیگرانی رفت که یک زمانی محبوب مردم بودند و امروز فراموش شده‌اند یا به نقد و بررسی فیلمی پرداخت که کم‌تر به آن توجه شده و مهجور مانده است. ضمن این‌که نقدهای تند‌و‌تیزتری هم در این برنامه‌ها درباره تولیدات نمایشی یا مدیریت سینمایی صورت می‌گیرد که در رسانه‌های رسمی امکان پرداخت به آن‌ها یا وجود ندارد یا محدود است. در نهایت آن‌چه که به عنوان یک ویژگی و امکان مثبت برای این برنامه‌ها فراهم است کمرنگ شدن تیغ سانسور و بی‌تعارف و شفاف‌تر بودن سوژه‌های مطرح شده است. از جمله مزایایی دیگر آن می‌توان به امکان ضبط و دانلود کردن برنامه‌ها اشاره کرد و این‌که این فرصت برای مخاطبان این برنامه‌ها وجود دارد تا هر برنامه‌ای را که ندیده‌اند یا علاقه دارند دوباره آن را ببینند، دانلود و ذخیره کرده و در فرصت مناسب تماشا کنند. یا درباره کیفیت و مسائل مطرح شده در آن اظهار نظر کرده و کامنت بگذارند. همچنین می‌توانند به سازندگان این برنامه‌ها پیشنهاد دهند که به فلان موضوع بپردازد یا فلان چهره را به برنامه خود دعوت کنند. از آن‌جا که حیات و تداوم این برنامه‌ها به حضور مخاطب و تماشای آن‌ها وابسته است و تلاش می‌کنند تا با انتخاب سوژه‌های جذاب، شانس دیده شدن بیش‌تر خود را بالا ببرند در بسیاری از مواقع موضوع برنامه میتنی بر همین پیشنهادات تعیین می‌شود. ضمن این‌که از طریق این برنامه‌ها می‌تواند روایت‌ها و نقدهای تازه‌ای درباره سینما و مسائل آن مطرح شود و این مساله در نهایت به نقد شفاف‌تر وضعیت سینمایی منجر شده که ردپای آن را در بلند مدت و به شکل تدریجی و تلویحی در مدیریت سینمایی شاهد بود. فارغ از کم و کیف این برنامه‌ها، توجه به سینما و مسائل آن در فضای اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی می‌تواند سینما را به دغدغه عمومی‌تری بدل کند و در رشد اطلاعات و دانش سینمایی طیف بیش‌تری از مردم موثر باشد. سینماگران نیز از این امکان برخوردار می‌شوند تا از فرصت این رسانه نوین برای بیان دیدگاه‌های خود بهره ببرند و در نهایت با تعداد بیش‌تری از مخاطبان سینما ارتباط برقرار کنند. همچنین سینما در نهایت سلیقه‌های متفاوت و متنوعی از خوانش‌ها و برداشت‌ها مورد بررسی قرار بگیرد و به درک تازه تری از ماهیت و کارکردهای خود برسد.
از سوی دیگر این امکان تازه ممکن است به تهدیدی تازه بدل شود. به این معنا که به دلیل فقدان نظارت‌های رسمی و سازمانی ممکن است مباحث سینمایی، دستمایه برخی زردنگاری‌ها و حاشیه‌های مخربی شود که فضای ملتهبی در سینما ایجاد کرده و به سمت نوعی ابتذال و پیش‌پا افتادگی رسانه‌ای منحرف شود. همچنان که می‌بینم در حوزه نقد سینمایی این اتفاق افتاده و شاهد انواع منتقدان و تحلیگران فیلم خودخوانده در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی هستیم که به جریان نقدنویسی حرفه‌ای ضربه می‌زند و نه تنها به رشد درک فیلم مخاطبان کمک نمی‌کند بلکه شناخت وارونه و غلطی درباره سینما ایجاد می‌کند. همچنین برخی از این شبکه‌ها و رسانه اینترنتی برای جذب بیننده بیش‌تر و به اصطلاح لایک‌خور کردن برنامه‌شان در ورطه سطحی‌نگری و نوعی لمپنیسم رسانه‌ای می‌شوند. چنان‌که شاهدیم در فضای مجازی انواع کلیپ‌های سطحی و سخیف درباره سینما و بازیگران و فیلم‌ها ساخته و منتشر می‌شود که می‌تواند به دل‌زدگی از سینمای ایران منجر شود. حتی شاهد شایعه‌سازی و دروغ پراکنی‌ها یا دامن زدن به اختلاف بین سینماگران در برخی از این شبکه‌ها و برنامه‌ها هستیم که بیش از آن‌که به رشد و ارتقای کیفی سینما کمک کند، دودش به چشم سینمای ایران می‌رود.
تولید برنامه‌های سینمایی اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی را البته باید به فال نیک گرفت که مزایا و کارکردهای مثبت آن می‌تواند به نفع سینما و سینماگران کشور باشد اما باید مراقب آسیب‌ها و تهدیدهای آن نیز بود که ممکن است اعتماد عمومی به سینما و اصناف سینمایی را کاهش دهد یا قطار سینما را از ریل درست آن خارج کند. به خصوص این‌که در زمینه برنامه‌سازی اینترنتی هنوز در اول راهیم و تجربه زیادی در این زمینه وجود ندارد. با این حال اگر ایده و سیاست‌گذاری درستی پشت این برنامه‌سازی‌ها وجود داشته باشد، این برنامه‌های می‌تواند در خلاء برنامه‌های خوب سینمایی در تلویزیون بهره ببرد و به عاملی تاثیرگذار و جریان ساز در سینمای ایران بدل شود.
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:
https://telegram.me/filmmagazine
