یکی از ترسناکترین و دشوارترین هفتههای سال را پشت سر گذاشتم و همچنان در یک هراس جمعی از شیوع و گسترش ویروس کرونا به سر میبریم. ترس و وحشتی که دامنه آن همه جا را گرفته و فعالیتهای سینمایی را هم تحت تاثیر قرار داده، به طوری که دریک اتفاق بیسابقه، وزارت ارشاد به منظور پیشگیری ازخطر ابتلا به ویروس کرونا، تمام برنامههای هنری و سینمایی را فعلاً به مدت دو هفته تعطیل اعلام کرده و برگزاری هر گونه مراسم و جلسه سینمایی هم ممنوع شده است. آیندهی این وضعیت هم منوط به بررسی مجدد شرایط بعدی اعلام شده و تا زمانی که از رفع خطر این ویروس اطمینان حاصل نشود، فعالیتهای سینمایی منتفی خواهد بود.
این رخداد همزمان با بدترین زمان تقویمی از حیث اکرانهای سینمایی است. هر سال از هفته پایانی بهمن تا یک هفته به پایان اسفند و آغاز اکرانهای نوروزی یکی از بدترین زمانهای اکران فیلم است و امسال وقوع برخی اتفاقات تلخ اجتماعی هم تاثیر منفی بیشتری بر گیشه سینماها گذاشته است. تنها فیلم کمدی جشنواره امسال - خوب، بد، جلف2 - زودتر از اکران نوروزی روی پرده رفت تا کمی بر رونق گیشهها بیفزاید و حالا با تعطیلی سینماها، این شانس برای فیلمهای پرفروش هم کاهش یافت تا از گیشه پررونق محروم شوند. در هفته گذشته فیلمهای اکران نوروز هم مشخص شدند اما با توجه به شرایط فعلی و بحران کرونا به نظر میرسد اکران نوروزی امسال هم پررونق نباشد.
اینها بخشی از پیامد منفی ویروس کرونا در زمینهی پخش و نمایش است. اما باید به تاثیر این ویروس و اضطرابهای برآمده از آن در بخش تولیدات سینمایی هم اشاره کرد. در وضعیت کنونی، احتمال لغو و تعطیلی پروژههای سینمایی در دست تولید هم بالاست و بسیاری از سینماگران از ترس ابتلا به این ویروس یا انتشار آن از هر گونه فعالیت صنفی و حرفهای دست بکشند. به ویژه این که مسئولان بهداشت و درمان کشور نیز مردم را به عدم حضور در محافل عمومی و ماندن در خانه توصیه میکنند. در واقع گروههای فیلمسازی در شرایط بحرانی موجود، نمیتوانند به روند تولید به شکل طبیعی ادامه دهند. حتی خانه سینما هم در این زمینه اطلاعیهای صادر کرده که «با توجه به شیوع ویروس کرونا ، خطر انتقال سریع آن در میان افراد جامعه وجود دارد، و پزشکان متخصص نیز بارها درباره پرهیز از حضور در محیطهای عمومی هشدار دادهاند. به دلیل ناممکن بودن کنترل کامل سطوح، وسایل و ارتباطات، احتمال انتقال بیماری در میان گروههای فیلمسازی بهشدت بالاست. لذا پیشنهاد میشود برای جلوگیری از ابتلای اهالی صنعت تصویر ایران و خانوادههایشان، و همچنین پرهیز از مشکلات مرتبط با آن که قطعا سبب ایجاد مخاطره و صدمات فراوان مادی و معنوی برای نهادهای اجتماعی، بهداشتی و فرهنگیست، دست کم در شرایط فعلی که با شیوع دامنهدار بیماری مواجهیم، گروههایی که در مرحله پیشتولید یا فیلمبرداری قرار دارند، به طور موقت از فعالیت خودداری کنند. بدیهیست این پیشنهاد از سوی خانه سینما فاقد الزامات قانونیست، اما میتواند درحد هشداری به تهیهکنندگان برای پیشگیری از این بیماری فراگیر و تبدیل آن به بحرانی عمومی در صنعت تصویر ایران تلقی شود.»
همانطوری که در متن این اطلاعیه هم آمده، این پیشنهاد از سوی خانه سینما الزام قانونی ندارد اما به نظر میرسد با توجه به ابعاد این بحران و خطرات جانی که ویروس کرونا دارد خود دستاندرکاران پروژههای سینمایی، فرایند تولید را کُند یا متوقف کنند. بدیهی است با توجه به هزینهای که هر روز کاری برای تولیدات سینمایی دارد، این توقفها، زیان و خسارت مالی خواهد داشت که البته چارهای هم نیست و قطعا در چنین شرایطی، سلامت بر سینما تقدم دارد. با این حال برخی از خبرها از تداوم تولید برخی از پروژهها و ادامه فیلمبرداری آنها حکایت دارد که باید نسبت به آن هشدار داد. در واقع نه فقط خانه سینما که هر کدام از اصناف سینمایی، به ویژه صنفهایی که به شکل مستقیم با فرایند تولید ارتباط دارند باید از اعضای خود بخواهند فعالیتهای خود را متوقف کنند.
از سوی دیگر وزارت ارشاد و نهادهای حامی هنرمندان و حتی سرمایهگذاران فیلمها نیز باید جهت جلوگیری از خساراتهای ناشی از توقف پروژهها، سیاستگذاری و برنامهریزی کنند و برای کاهش ضرر و زیانهای مالی این توقفها چارهای بیندیشند. بدیهی است حفظ جان سینماگران از جمله وظایف متولیان نهادهای سینمایی است و انتظار میرود تلاش کنند تا شرایط بحرانی در حوزه سلامت، بحرانهای موجود در سینما را تشدید نکند. در زمینه اکران نیز حق طبیعی همه فیلمهایی که اکنون در شرایط تعطیلی اجباری قرار گرفتهاند این است که از امکان تمدید اکران پس از عبور از بحران کرونا برخوردار شوند. این شرایطی است که سینمای ایران طی جنگ در دو نوبت بمباران و موشکباران شهرها در نوروز 64 و 67 نیز با تعطیلی سینماهای تهران و شهرهای در معرض تهدید دیگر، تجربه کرده بود.
شیوع ویروس کرونا نه فقط بر سینمای ایران که بر سینمای بسیاری از کشورهایی که با این ویروس درگیرند تاثیر منفی گذاشته و بیش از همه در چین که مبدأ انتشار این ویروس بوده است. در چین که دومین بازار بزرگ سینمای جهان پس از آمریکای شمالی است، تعداد زیادی از سالنهای سینما تعطیل شده و حتی جشنواره فیلم برلین نیز به دلیل ترس از کرونا، رونق دورههای قبل را نداشته است.
با این حال سینما از منظر دیگری هم در نسبت با ویروس کرونا و پیامدهای اجتماعی آن ربط پیدا میکند و آن کارکردهای مداخلهگرانه در مقابله با این بیماری دست کم در سطح فرهنگی است. به این معنا که سینماگران میتوانند از طریق شبکههای اجتماعی و رسانههای شخصیشان در فضای مجازی به اطلاعرسانی، آموزش و امیدبخشی به مردم در مقابله با این بیماری بپردازند و از ظرفیتهای اجتماعی خود در ایجاد مقاومت عمومی استفاده کنند. به ویژه در این شرایط بحرانی که بازار اخبار کذب و شایعات نیز داغ است و جامعه به آرامش و کنش هوشمندانه در برابر این بیماری نیاز دارد سینماگران به ویژه چهرههای محبوب مردم میتوانند از طریق ارائه اطلاعات درست و مهارتهای رفتاری لازم در مواقع بحرانی، نقش اجتماعی خود را بهدرستی ایفا کنند. اینجا همان جایی است که سینما میتواند به کمک سلامت بیاید.
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:
https://telegram.me/filmmagazine
خوب، بد، جلف2