«فیلم» دشوار و پیچیده است. می‌نویسم فیلم نه سینما! و این باور من است که فیلم از سینما جدا است. درست است که فیلم می‌تواند سینمایی باشد ولی قبول دارید که می‌تواند سینمایی هم نباشد. جدای از آنچه ما در دسته‌بندی‌هایی نظیر فیلم کوتاه، نیمه بلند، داستانی، مستند، مستند نمایشی، ترکیبی، انیمیشن و موشن گرافی از آن اسم می‌بریم فیلم می‌تواند سینمایی، تلویزیونی، تله فیلم و غیره نیز باشد. همین فیلم را می‌توانیم در تقسیم بندی‌های دیگری نظیر رئال، سورئال، رئال و انیمیشن و غیره نیز قرار دهیم. فیلم‌ها بر اساس مکاتب هنری و اجتماعی، ژانر‌ها، خاستگاه و خواستگاه، جامعه هدف و غیره نیز تنوع پیدا می‌کنند. گاهی مفاهیم فیلم آن قدر در هم تنیده می‌شود که می‌توانیم ترکیباتی چون فیلم تبلیغاتی رئال از آن به دست آوریم و همین فیلم مثلا تبلیغاتی رئال می‌تواند در قالب انیمیشن نیز جای‌گیرد.
به نظرم حالا دیگر به من حق می‌دهید که بنویسم فیلم دشوار است یا فیلم پیچیده است و بر این نظر خود بایستم که فیلم از سینما جداست.
جدایی فیلم از سینما در دو وجه اختلاف شکلی و ماهیتی قابل بررسی است و اصلا قصد ندارم در این مقاله به تفکیک مفاهیم و ویژگی‌های شکلی و ماهیتی فیلم بپردازم. در این مقدمه، خواستم این درک مشترک را بین خود و خواننده ایجاد کنم تا حرف اصلی را بزنم.
حرف اصلی و رک و پوست کنده نویسنده این است که ما یک دایره بسیار گسترده به نام فیلم داریم که همه اقشار بهره مند از تکنولوژی خلق و دیدار از مواهب و مضرات آن برخوردارند. شاید کلمه مضرات به ذائقه برخی خوانندگان محترم خوش نیاید ولی واقعیت این است که فیلم می‌تواند به همان اندازه که فایده دارد، به همان اندازه یا شاید گاهی بیشتر از آن دارای مضراتی باشد که بتواند حتی زندگی فردی و اجتماعی ما را تحت تاثیر قرار دهد.
البته این موضوع تنها محدود به فیلم نیست و عکس و صوت نیز هر یک به تنهایی این قابلیت را دارند ولی ممکن است دامنه نفوذ آنها کمتر باشد. شاید بتوان بارزترین نمونه فیلم غیر سینمایی موثر در فیلم سینمایی را فیلم گزارش‌گونه مصاحبه با اصغر فرهادی در جشنواره فیلم کن 2021 معرفی کرد. سوالی که گزارشگر از« قهرمان» ساز ایرانی جشنواره کن می‌پرسد و تلاش می‌نماید تا حاشیه را پررنگ‌تر از متن کند و ساخته فاخر کارگردان بنام کشورمان را تحت‌الشعاع قرار دهد.
در دنیای امروز ، عده‌ای زحمت می‌کشند و فیلم می‌سازند و برای آن هزینه‌های سنگین مادی و معنوی پرداخت می‌کنند و عده‌ای نیز بی زحمت! برای اهل زحمت، زحمت تراشی می‌کنند و پیام اثر فاخرشان را حاشیه آلود می‌سازند.
عرض کردم فیلم دشوار و پیچیده است، حالا می‌خواهم سخنم را کامل‌تر کنم، این فیلم زمانی که عنوان مجله تخصصی سینما برای مخاطب فیلم دوست و سینما رو باشد، به مراتب دشوارتر و پیچیده‌تر می‌شود.
در این «فیلم» باید از فیلم و سینما بنویسی و نوشته‌های دیگران را منتشر کنی و یادت باشد که مجله فیلم مخاطبی دارد که مخاطب فیلم سینمایی هم هست و مخاطب ذائقه‌ای دارد که مرتب در هر زمان و مکان تغییر می‌کند و بی‌توجهی به ذائقه مخاطب در رسانه، یعنی مرگ!
حال فرض کنید به دلیل رکود اقتصادی و گرانی قیمت کاغذ و زینک و چاپ و همچنین شیوع بیماری کرونا، موانع جدی در سر راه نشریات ایجاد شود که مجله فیلم نیز از این شرایط مستثنی نیست و در عین حال مشکلات ناشی از شیوع بیماری کرونا که باعث صدمات جدی به صنعت سینما شده است را هم به این پیش فرض اضافه کنید. آنگاه در خواهید یافت که بیماری فیلم به نشریه بیمار فیلم اضافه خواهد شد و به قول معروف قوز بالا قوز می‌شود.
واقعا این شرایط سخت که برجامعه سینما و سینماداران حاکم است و نفس آنها را به شمارش درآورده است تا کجا می‌تواند ادامه پیدا کند و مجله سینمایی فیلم، به عنوان قدیمی‌ترین مجله سینمایی کشور با حدود 40 سال سابقه انتشار، چگونه باید با این روند سازگاری نشان بدهد.
شبکه‌های نمایش خانگی که این روزها دایه سینمای کشور شده و در رقابتی اقتصادی و نه هنری! گوی مصنوعی سبقت را از یکدیگر می‌ربایند و در و دیوار شهر پر شده است از تبلیغات فیلم‌ها و سریال‌های نمایش داده شده یا آماده نمایش آنها، راه به کجا خواهند برد و تا چه اندازه خواهند توانست جای خالی صندلی‌های سینما را پر کنند؟ آیا واقعا می‌توانیم شبکه‌های نمایش فیلم را شبکه‌های جایگزین اکران فیلم در سینماها بدانیم و تماشای فیلم در صفحه تلویزیون و در کنارخانواده، همان کارکرد تماشای فیلم در سالن سینما را دارد؟
پرداختن به محتوای آثار نمایش داده شده شبکه‌های نمایش خانگی را به مجالی دیگر می‌سپاریم که حرف و حدیث در باره آن مفصل است و در این جا به همین حد بسنده می‌کنیم که رویکرد اقتصادی شبکه‌های نمایش خانگی به مقوله فیلم و سریال باعث قربانی شدن فرهنگ و تمدن شده و آسیب‌های جدی به بافت فرهنگی و هنری جامعه وارد خواهد کرد که در آینده نتایج ناخوشایند آن خود را نشان خواهد داد.
به نظر می‌رسد تنها راه نجات از روزمرگی، انجام مصاحبه‌های تخصصی و همچنین بررسی عمقی رویدادهای بزرگ سینمایی در ایران و جهان و تشکیل پرونده‌های ویژه در هر شماره است ولی بازهم در این باره محدودیت‌هایی وجود دارد که مستقیم یا غیر مستقیم به وضعیت پیش آمده کرونایی و غیر کرونایی در کشور بستگی دارد.
ما تلاش کرده ایم با وجود همه محدودیت‌ها که بخشی از آنها از نظر گذشت، ماهنامه سینمایی فیلم را پویا و پرتحرک نگه داریم و در مسیر این پویایی به جای پویا نمایی! از هیچ کوششی دریغ نکنیم.
در این شماره ضمن انجام گفت‌وگوهای تخصصی درباره موضوعات مرتبط با هنر هفتم، راجع به رویدادهای مهم سینمای جهان از جمله جشنواره سینمایی کن و همچنین تکمیل نظریه بازخوانی فیلم که در شماره‌های قبل بحث مربوط به آن را آغاز نموده‌ایم، به موضوعات مهم دیگر سینمای ایران و جهان نیز پرداخته‌ایم که امید است مقبول نظر افتد.
این شماره مجله فیلم به صورت دوماهه تقدیم می‌گردد تا ضمن بالا نگه داشتن سطح محتوا، فکری هم به حال فرم و تغییرات مربوط به آن بشود.
با این اوصاف در شماره‌های آینده باید منتظر تحولات جدی و کارآمدتر بود که در راستای تامین نظر خوانندگان محترم برنامه ریزی و اجرا خواهد شد.
در پایان جا دارد با توجه به قرار گرفتن در آستانه نخستین سالگرد درگذشت هنرمند فرهیخته و ارجمند مسعود مهرابی عزیز که این روزها جای او در عرصه فرهنگ، هنر و مطبوعات خالی است، از ایشان یاد کنیم و برای آرامش روح آن هنرمند جاودان اثر و بنیانگذار فقید ماهنامه سینمایی فیلم دعا کنیم. روحش شاد و یادش گرامی. «فیلم» دشوار و پیچیده است. می‌نویسم فیلم نه سینما !
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:
https://telegram.me/filmmagazine
آدرس اینستاگرام:
https://www.instagram.com/filmmagazine.official
