بر اساس پیشبینیهای اولیه و طبق آمار، جشنوارهی فیلم فجر امسال بسیار پر رونق خواهد بود. استقبال از جشنواره و تعداد کارگردانهای فیلماولی که برای ساخت نخستین فیلمشان مجوز گرفتهاند هیچگاه به این اندازه نبوده است. از ابتدای سال که چند باری فهرست متقاضیان کارگردانی اعلام شد بسیاری از کارشناسان این مسأله را به فال نیک گرفتند اما در عین حال اعتقاد داشتند که سازوکار سختافزاری سینمای ما هنوز آمادگی پذیرش سیوچند کارگردان فیلماولی و طبعاً محصولاتشان را ندارد. اشارهی آنها به کمبود سالنهای نمایش فیلم و طویلتر شدن صف اکران فیلمها بود. در یک نگاه واقعبینانه هنوز بسیاری از شهرستانهای ما فاقد سالن سینما هستند. حتی تراکم سالن در شهری مثل تهران هم بهخوبی صورت نگرفته است و در مناطقی از شهر هیچ سالنی وجود ندارد و خانوادهها باید برای دیدن فیلم شال و کلاه کنند و چند ساعتی وقت بگذارند.
نخستین زمزمههای شگفتانگیز بودن جشنوارهی امسال از اولین جلسههای نمایش خصوصی فیلمها به بیرون درز پیدا کرد. وقتی تعدادی از بهترین و سختگیرترین منتقدان سینمای ایران نمیتوانستند بهت و حیرت خود را پنهان کنند نوید روزهای خوب آغاز شد. به این تعدادِ نهچندان کمِ فیلمسازانِ فیلماولی که یکییکی در روزهای اخیر فیلمهایشان را تحویل دفتر جشنواره دادهاند باید به فیلمسازانی نیز اشاره کنیم که در این جشنواره با فیلمهای دوم و سومشان حضور پیدا کردهاند. کسانی که فیلمهای اولشان هم مورد توجه قرار گرفت و امیدواریها در موردشان قوت گرفته است.
اگر بخواهیم تعدادی از این فیلمها و فیلمسازها را معرفی کنیم میتوان از فیلم برادرم خسرو نخستین اثر احسان بیگلری نام برد؛ دستیار سابق اصغر فرهادی که در درباره الی... کنارش حضور داشت امسال فیلمش را با تهیهکنندگی شهاب حسینی برای حضور در جشنوارهی فجر کلید زد. بیگلری امسال نقطهی کور (مهدی گلستانه) را هم به عنوان فیلمنامهنویس در جشنواره خواهد داشت. من نخستین فیلم بلند سهیل بیرقی هم از فیلمهایی است که از زمان تولیدش کنجکاویهای زیادی ایجاد کرد. من در بهار امسال کلید خورد و به گفتهی بسیاری یک لیلا حاتمی کاملاً متفاوت دارد و داستانی که این شگفتی را تکمیل میکند. ضمن اینکه از بازی بهنوش بختیاری هم به عنوان یکی دیگر از برگهای برندهی فیلم صحبت میشود. دستیار سابق عبدالرضا کاهانی در هنگام نگارش فیلمنامه کاهانی را هم در کنار خود داشته است. پلخواب (اکتای براهنی) هم که از تابستان زمزمههای مورد توجه قرار گرفتنش به گوش میرسید. براهنی برای نخستین فیلمش یک اقتباس از رمان جنایت و مکافات داستایفسکی را انتخاب کرده است. این اقتباس با توجه به پیشینهی خانوادگی او چندان عجیب نیست. پسر دکتر رضا براهنی در ابتدا پس از استفاده از اکبر زنجانپور در فیلمش نام خود را رسانهای کرد که بعد از سالها غیبت در سینما با پل خواب بازگشت دوبارهای داشته است.
ابد و یک روز (سعید روستایی) از فیلمهای دیگری است که کنجکاویها پیرامونش افزایش پیدا کرده است و کسانی که فیلم را دیدهاند از آن به عنوان پدیدهای قابلتوجه در بین فیلمهای اول یاد میکنند. روستایی این روزها در حال نگارش فیلمنامه فیلم تازهی علیرضا امینی است و ظاهراً در این فیلم هم با یک پیمان معادی کاملاً متفاوت مواجهیم. جاودانگی (مهدی فردقادری) هم از دیگر فیلمهای کنجکاویبرانگیز امسال است. ظاهراً پس از ساخت ماهی و گربه (شهرام مکری) و استفاده از یک پلانسکانس پیوسته، فردقادری هم فیلمش را در یک پلانسکانس و در درون یک قطار فیلمبرداری کرده و به پایان رسانده است. خانهای در خیابان چهلویکم که پیشتر «خانهی یحیی» نامیده میشد تنها فیلمی است که علی مصفا در سال جدید در آن حضور پیدا کرده است.
علاوه بر این امسال چند فیلمساز زن هم به سینمای ایران اضافه شدند. مرجان اشرفیزاده که سابقهی ساخت چند تلهفیلم را در کارنامه دارد با فیلم آبجی به جرگهی فیلمسازان زن ایران اضافه شده است. اشرفیزاده برای نقش اصلیاش از وجود گلاب آدینه بهره برده است. رایا نصیری فیلمساز دیگری است که امسال روبهرو را برای نمایش در جشنواره آماده کرده است. این فهرست همچنان میتواند بلندتر از این هم باشد اما تنها مشتی است نمونهی خروار.
در این میان تعداد فیلمسازانی که دومین و سومین فیلمشان در جشنواره حاضر خواهند بود بسیار است. ابراهیم ابراهیمیان که زمستان گذشته ارسال آگهی تسلیت برای روزنامه نخستین فیلمش اکران شد، از بهار امسال تولید عادت نمیکنیم را آغاز کرد. فیلم از همان نخستین روزهای فیلمبرداریاش رسانهای شد. حضور هدیه تهرانی برای بازی در یکی از نقشهای اصلی کنجکاویها برای دومین فیلم ابراهیمیان را بالا برده است. برزو نیکنژاد که در دوسه سال اخیر با نوشتن سریال دودکش و کارگردانی سریال دردسرهای عظیم1و2 تماشاگران بسیاری را پای تلویزیون کشاند، از ابتدای پاییز دومین فیلمش زاپاس را در شمال کشور کلید زد. ناخواسته نخستین فیلم نیکنژاد هنوز اکران نشده است. افشین هاشمی که بیشتر به عنوان بازیگر شناخته میشود دومین فیلمش گذرموقت را از مهر مقابل دوربین برد. حضور اسماعیل محرابی در این فیلم و به عنوان یکی از نقشهای اصلی کنجکاویها در مورد گذرموقت را بالا برد. محرابی سالهاست به عنوان بازیگر هیچ فعالیتی ندارد و حضورش در این فیلم باعث شگفتی و خوشحالی شد.
پدرام علیزاده از بهار امسال و از همان زمان پیش تولید دومین فیلمش خشکسالی و دروغ بهسرعت در صدر خبرها قرار گرفت. خشکسالی و دروغ عنوان نمایشنامهی محمد یعقوبی است که در چند سال اخیر چند بار بازتولید و روی صحنه رفته بود. نمایش خشکسالی و دروغ به کارگردانی محمد یعقوبی بسیار مورد توجه قرار گرفت و از ابتدای پیشتولید و انتخاب بازیگران برای فیلم سینماییاش رسانهای شد. فیلمنامه توسط خود یعقوبی نوشته شد و علیزاده از یعقوبی به عنوان بازیگردان کار هم استفاده کرد. بهروز شعیبی با دومین فیلمش سیانور در جشنواره حاضر خواهد بود که این روزها به صورت فشرده در حال فیلمبرداری است. سیانور داستانی پلیسی است که در دههی 1350 میگذرد.
کارگردانهای دیگری هم امسال با فیلم سومشان خبرساز شدهاند. رضا عطاران با فیلم عجیب دراکولا در جشنواره حاضر خواهد بود. نام فیلم سوم عطاران به اندازهی کافی کنجکاویبرانگیز هست. ظاهراً و بر اساس شنیدهها فیلم ترکیبی است از ژانر فیلمهای ترسناک و کمدی. در هر صورت این روزها نام عطاران در کنار هر پروژهای باعث ایجاد کنجکاوی میشود. حالا اگر این فیلم ساختهی خود او باشد که احتمالاً تبدیل به پرطرفدارترین فیلم جشنواره خواهد شد. نرگس آبیار که با شیار۱۴۳ دومین فیلمش نگاهها را متوجه خود کرده بود از اواسط بهار و تابستان درگیر سومین فیلمش نفس شد. نفس فیلم پربازیگر و پرلوکیشنی بود و تقریباً سه ماه فیلمبرداریاش به درازا کشید. در فشردگی روزهای فیلمبرداری این فیلم همین بس که مهران احمدی حضور در فصل چهارم سریال پایتخت (سیروس مقدم) را از دست داد. بعد از آن هم بهسرعت کارهای فنی فیلم آغاز شد. از همان نخستین روزهای تولید، آبیار اعلام کرده بود برای بخشهایی از فیلمش قصد دارد از انیمیشن استفاده کند. تکنیکی که میتواند سرعت مراحل پس از تولید را بهشدت کاهش دهد. روی همین اصل از همان تابستان اعلام کرده بود چندان اطمینان ندارد که نفس در جشنواره حضور داشته باشد. اما نهایتاً فیلم برای شرکت در جشنواره آماده شده است.
رضا درمیشیان امسال و در سکوت خبری سومین فیلمش لانتوری را تقریباً با همان ترکیب بازیگران فیلم قبلیاش عصبانی نیستم! جلوی دوربین برد. ظاهراً اتفاقها و سوءتفاهمهایی که برای دومین فیلم درمیشیان رخ داد باعث شد تا او محتاطانه در مورد سومین فیلمش برخورد کند. هنوز از سرنوشت عصبانی نیستم! خبری در دست نیست. مهدی گلستانه کارگردان دیگری است که با سومین فیلمش نقطهی کور سعی دارد یک دوربرگردان کامل داشته باشد و مسیر فیلمسازیاش را عوض کند. دو فیلم اول او متعلق به دفتر پویافیلم و فیلمهایی در ژانر و فضایی دیگر بودند. فیلم پربازیگر گلستانه در عسلویه و تهران مقابل دوربین رفت. احسان عبدیپور هم که با دو فیلم اولش نشان داده علاقهمند فضاهای تجربی است در سومین فیلمش آه ای عبدالحلیم برای نخستین بار از بازیگران چهره استفاده کرده است. حضور رضا یزدانی در این فیلم به عنوان یکی از چهار بازیگر اصلی و فیلمبرداری فیلم به صورت کامل در استان بوشهر کنجکاویها پیرامون فیلم را افزایش داده است.
ابراهیم حاتمیکیا با بادیگارد، کیومرث پوراحمد با کفشهایم کو؟ فرزاد مؤتمن با آخرین بار کی سحر را دیدی؟ محمدعلی سجادی با تمرین برای اجرا، پرویز شهبازی با مالاریا، کاظم راستگفتار با آشوب، ابوالقاسم طالبی با یتیمخانهی ایران، محسن عبدالوهاب با به دنیا آمدن، حسن یکتاپناه با غیرمجاز، کمالتبریزی با امکان مینا، حسین فرحبخش با آبنبات چوبی، مانی حقیقی با اژدها وارد میشود، مصطفی کیایی با بارکد، علیاکبر ثقفی با هلن و... در کنار خیلیهای دیگر فجر ۳۴ را تبدیل به رویدادی بزرگ خواهند کرد. بهار سینمای ایران نزدیک است؛ با سبزه و عقیق و آینه به پیشوازش میرویم.