سینمای جهان » نقد و بررسی1396/02/13


معمای یک مرگ

نگاهی به مجموعه‌ی تلویزیونی «13 دلیل برای این‌که»

مهرزاد دانش

 

13 دلیل برای این‌که/ 13Reasons Why
خالق و نویسنده‌ی اصلی مجموعه: برایان یورکی، کارگردان فعال‌تر: کایل پاتریک آلوارز، تام مک‌کارتی و... بازیگران: دیلن مینت (کلی جنسن)، کاترین لنگفورد (هانا بیکر)، کریستین ناوارو (تونی پادیا) و... محصول 2017، فصل اول در قالب سیزده قسمت.
خلاصه داستان
: کلی جنسن نوجوان که از مدرسه به خانه برگشته است، جلوی ورودی با جعبه‌ی مرموزی مواجه می‌شود. درون جعبه، هفت نوار کاست دوطرفه قرار دارد که توسط هانا بیکر پر شده‌اند. هانا که همکلاسی و دلباخته‌ی کلی بود، دو هفته قبل از این ماجرا به شکل تراژیکی دست به خودکشی زده است. نوار کاست‌ها شامل خاطرات صوتی پُراحساس هانا هستند و در آن‌ها، با جزییات به سیزده دلیلی پرداخته شده که هانا را به تصمیم پایان دادن به زندگی‌اش رسانده است. دستورالعمل او هم روشن است: هر کسی که این بسته را دریافت می‌کند، یکی از دلایل خودکشی هانا است و پس از این‌که نوارها را گوش کرد باید بسته را به دست نفر بعدی برساند. در این میان اگر کسی بخواهد زنجیره را قطع کند یا نوارها را از بین ببرد، بسته‌ی دیگری از نوارها در دسترس عموم مردم قرار خواهد گرفت.
داستان مجموعه درباره دختری دبیرستانی است که خودکشی کرده است. نه... نترسید! قرار نیست ماجراهای اصلی داستان برملا شود. موضوع خودکشی در همان دقیقه‌های نخست به اطلاع مخاطب می‌رسد و در واقع پایه‌ی درام برای طرح بقیه‌ی ماجراهای مجموعه است؛ ماجراهایی که در دو محور زمانی روایت می‌شوند: یکی فلاش‌بک‌هایی که به حرف‌های ضبط‌شده‌ی دخترک در سیزده کاست می‌پردازند و دیگری، اتفاق‌ها و برخوردهایی که بعد از وقوع خودکشی، در بین همکلاسی‌ها و نزدیکان او در واکنش به این حرف‌های ضبط‌شده پیش می‌آیند. تا این جای کار، اوضاع کلی سریال خوب است و انسجام متناسب با تعادل روایی و شخصیتی در روند داستان رعایت می‌شود. قرار است در هر کاست (که یک قسمت از سریال را به خود اختصاص می‌دهد) ماجرای یکی از کسانی مطرح شود که به‌نوعی در سوق دادن دختر به خودکشی نقش داشته است و شخصیت اصلی داستان، که از دوستان نزدیک دختر بود، کاست واپسین را به خود اختصاص داده است.
اما این ایده‌ی خوب، چندان قابلیت گسترش در یک مجموعه‌ی سیزده‌قسمتی را ندارد و بعد از سه‌چهار شخصیت که رفتارشان می‌تواند به ایجاد انگیزه برای خودکشی دختر منجر شده باشد، بقیه‌ی موارد رفته‌رفته شکل‌های مشابه و در نتیجه خسته‌کننده‌ای به خود می‌گیرند. البته سریال حال‌وهوا و موقعیت‌های نوجوانانه دارد و در تلاش است با مکث بر برخی جذابیت‌های ظاهری این فضا، تا حدی بر نقطه ضعف یادشده غلبه کند ولی شاید این تلاش تنها برای برخی مخاطبان نوجوان سریال ثمربخش باشد.
نکته‌ی مهم‌تر این است که اگرچه فرضیه‌ی کلی سریال در طرح قصور یا گناه جمعی یک جماعت نسبت به فردی معصوم قابل تأمل است، ولی به طور مصداقی مجموعه‌ی روایت‌ها نمی‌تواند متقاعدکنندگی جدی‌ای را در این زمینه پرورش دهد. برخی سوءرفتارها نسبت به دختر، از حد باورپذیری منطبق با چارچوب درام فراتر می‌رود و شکل و شمایلی تصنعی و تحمیلی به خود می‌گیرد؛ و دیگر آن‌که اصلاً معلوم نیست چرا دختر برخی برخوردهای غریب را با این‌که آزار فراوانی در قبال‌شان می‌بیند، بدون مقاومت پذیرا می‌شود (نمونه‌اش آخرین برخوردی است که با او در قسمت ماقبل آخر می‌شود) و با آن‌که می‌تواند از بروز یا شدت آن جلوگیری کند، بدون منطق روان‌شناسانه‌ای، خود را در معرض آسیب قرار می‌دهد.
سریال 13 دلیل برای این‌که... روی‌هم‌رفته در طرح کلی مسائل نوجوانان و ارتباطی که با والدین، دوستان و معلمان دارند و موقعیت‌های معطوف به بلوغ و رشدشان، قابل توجه است، ولی در گسترش مسیر روایی متن و انگیزه‌سازی رفتار شخصیت‌ها، با آن‌که از تمهیدهای پایه‌ای مناسبی بهره می‌گیرد، نمی‌تواند به عمق برسد و شاید از همین رو است که قسمت پایانی به بدترین قسمت سریال تبدیل می‌شود و به جای فرجام‌بخشی موقعیت‌ها و آدم‌ها، ترجیح داده می‌شود با ایده‌هایی قابل پیش‌بینی، بیش‌تر سر و ته قضیه جمع شود تا این‌که مجموعه به فرجامی جدی و به‌یادماندنی برسد.

درباره سریال: 13 دلیل... در اصل یک مجموعه‌ی اینترنتی آمریکایی است که بر اساس کتابی به همین نام اثر جی اشر به سفارش کمپانی سرگرمی‌سازی «نتفلیکس» (که تمرکزش بر تولید و پخش مجازی است و هر روز قدرتمندتر می‌شود و تا این‌جا حتی بنیان‌های هالیوود را هم به نوبه‌ی خودش به لرزه انداخته) تولید شده است. این پروژه که «پارامونت تلویژن» هم در تولیدش سهیم است، در اصل قرار بود یک پروژه سینمایی باشد با حضور سلنا گومز در نقش اصلی و حضور کمپانی «یونیورسال پیکچرز» به عنوان پخش‌کننده‌ی اصلی آن؛ که سرانجام در اواخر سال 2015 به عنوان یک مجموعه تلویزیونی به نتفلیکس واگذار شد. گومز یکی از تهیه‌کنندگان اجرایی این مجموعه است که نتفلیکس نمایش جهانی آن را در ماه مارس به پایان رساند.
13 دلیل... با استقبال تماشاگران و منتقدان غربی مواجه شده است و به‌خصوص موضوع و ترکیب بازیگران آن، به‌ویژه دو بازیگر اصلی مجموعه یعنی دیلن مینت و کاترین لنگفورد، مورد تحسین قرار گرفته‌اند. البته این مجموعه جنجال‌هایی را هم به دنبال داشته است. مهم‌ترین مناقشه‌ای که سر نمایش این مجموعه به‌پا شد،‌ به دلیل نمایش خودکشی و خودآزاری بود که باعث شد نتفلیکس هشدار جدی را به ابتدای مجموعه اضافه کند. در این خصوص مربیان و روان‌شناسان مدارس زنگ خطر را درباره نمایش این سریال به صدا درآوردند و به عنوان نمونه، سرپرست بخش پام بیچ اعلام کرد که مدارس فلوریدا به والدین هشدار دادند که آمار خودکشی و رفتارهای خودآزارگرانه‌ی دانش‌آموزان افزایش یافته و در مواردی این امر ثابت شده است که این رفتارها با سریال 13 دلیل... شبکه‌ی نتفلیکس در ارتباط هستند. در این مورد حتی خدمات سلامت روان نوجوانان و جوانان 12 تا 25 سال استرالیا هم در اواخر ماه میلادی گذشته (هفته‌ی پیش) و در پی نمایش سریال، به والدین هشدار داد. این اتفاق در کشورهای دیگر هم نمونه‌هایی داشته است. از سوی دیگر، سلنا گومز در حمایت از مجموعه و به عنوان یکی از تهیه‌کنندگان اجرایی آن، چنین پاسخ داده است: «ما کاملاً به منبع اقتباس این مجموعه وفادار مانده‌ایم و این ماجراها در واقع همان‌هایی هستند که در اثر جی اشر خلق شده‌اند؛ رمانی که داستان تراژیک، پیچیده و تعلیق‌آمیزی را روایت می‌کند. ما سعی کردیم به ماهیت و حقیقت این اثر پای‌بند باشیم و می‌دانستیم که با واکنش‌های شدیدی هم مواجه خواهیم شد. بی‌تردید به‌راحتی نمی‌شود درباره این مقوله صحبت کرد ولی من خیلی خوش‌حالم که ما آن را به این شیوه پرداخت کرده‌ایم.»

کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:

https://telegram.me/filmmagazine

جدیدترین‌ها

آرشیو

مینی سریال نهنگ سفید، پخش از نمافیلم
کتاب کاریکاتورهای مسعود مهرابی منتشر شد
فیلم ۷۶۰۰ به نویسندگی و کارگردانی بهروز باقری
 اولین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه عباس کیارستمی برگزار شد
فیلم خانه ماهرخ ساخته شهرام ابراهیمی
فیلم گیج گاه کارگردان عادل تبریزی
فیلم جنگل پرتقال
fipresci
وب سایت مسعود مهرابی
با تهیه اشتراک از قدیمی‌ترین مجله ایران حمایت کنید
فیلم زاپاتا اثر دانش اقباشاوی
آموزشگاه سینمایی پرتو هنر تهران
هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت
گروه خدمات گردشگری آهیل
جشنواره مردمی عمار
جشنواره انا من حسین
آموزشگاه دارالفنون
سینماهای تهران


سینمای شهرستانها


آرشیوتان را کامل کنید


شماره‌های موجود


نظر شما درباره سینمای مستقل ایران چیست؟
(۵۹)

عالی
خوب
متوسط
بد

نتایج
نظرسنجی‌های قبلی

خبرنامه

به خبرنامه ماهنامه فیلم بپیوندید: