درباره تضاد و کشمکش
تضاد اصلی را تشخیص دهید
آیا تضاد درونی (تضاد فرد با خودش)، بیرونی یا ترکیبی از این دو است؟
تضاد اصلی فیلم را به طور کلی یا با استفاده از اصطلاحات انتزاعی تشریح کنید (برای مثال، قدرت فکری در برابر قدرت بدنی، بشر در برابر طبیعت).
تضاد اصلی فیلم به چه ترتیبی به درونمایهی آن ربط پیدا می‌کند
درباره‌ی شخصیت‌پردازی
شخصیت اصلی (مهم‌ترین شخص یا اشخاص فیلم) را شناسایی کنید. کدام شخصیت‌ها پویا هستند و کدام یک ایستا هستند و کدام‌شان در طول فیلم رشد می‌کنند؟ کدام شخصیت‌ها یک بُعدی و کدام یک چند بُعدی‌اند؟
چه نوع روش‌های شخصیت‌پردازی در فیلم مورد نظر شما به کار گرفته شده و تا چه حدی این روش‌ها اثرگذار هستند؟
کدام یک از شخصیت‌ها از نظر اثرگذاری واقعی‌اند و کدام یک از این بابت اغراق‌آمیز به نظر می‌رسند؟
انگیزه‌های هر شخصیتی چیست؟ کدام کنش‌ها به طور طبیعی برآمده از وجود خودِ شخصیت هستند؟ در کجاهای فیلم به نظر می‌آید که فیلم‌ساز شخصیت‌ها را دستکاری کرده تا منطبق با اهداف فیلم از آب دربیایند؟
کدام یک از حقایق وجودی شخصیت اصلی آشکار می‌شوند، وقتی چیزی را برمی‌گزیند یا رد می‌کند؟
کدام یک از شخصیت‌های فرعی باعث می‌شوند تا ویژگی‌های شخصیت اصلی را بشناسیم و این شخصیت‌های فرعی چه چیزی را بر ملا می‌کنند؟
دیالوگ‌ها، تصاویر و صحنه‌هایی را انتخاب کنید که خصوصاً از نظر شما برای آشکار ساختن شخصیت‌ها تأثیرگذارند و بگویید که چرا تأثیرگذار هستند؟
کدام یک از شخصیت‌ها کلیشه‌ای عمل می‌کنند؟ تا چه حدی حضورشان در فیلم موجه است؟
درباره‌ی نمادگرایی
چه نمادهای شناخته شده یا عادی در فیلم به کار گرفته شده‌اند؟ تا چه حدی اثرگذارند؟
کدام نمادها معنای‌شان را منحصراً از چهارچوب فیلم اخذ می‌کنند؟ چگونه ارزش‌های نمادین را جلوه‌گر می‌سازند؟ (به عبارت دیگر از کجا می‌دانید که این‌ها نماد هستند و چگونه معنای‌شان را درک می‌کنید؟)
چگونه ظرفیت‌های خاص فیلم (تصاویر، موسیقی متن) به کار گرفته شده‌اند تا نمادها را با معنای‌شان به شما بشناسانند؟
کدام نمادها با الگویی وسیع‌تر همخوانی دارند یا در برابر دیگر نمادهای فیلم رشد می‌یابند؟
نمادهای اصلی فیلم چگونه به درونمایهی آن ربط پیدا می‌کنند؟
آیا داستان آن‌چنان با معناهای نمادین تطبیق داده شده که بتوانیم بگوییم با تمثیل و نشانه طرف هستیم؟
معناهای کدام نمادها واضح و ساده هستند؟ کدام نمادها پیچیده و دارای ابهام هستند؟ چه چیزی باعث می‌شود که یک چنین ویژگی پیدا کنند؟
آیا استعارهای بصری تأثیرگذار هستند؟ آیا از ابتدا بیرونی‌اند (یعنی به طرزی مصنوعی و با استفاده از تدوین به یک صحنه تحمیل شده‌اند) یا درونی‌اند (بخشی عادی از صحنه‌پردازی هستند)؟
نمادها و استعارهای فیلم تا چه حدی با طراوات و اصیل هستند؟ اگر کلیشه‌ای یا کهنه به نظر می‌رسند، پیش از این در کجاها با آن‌ها برخورد داشته‌اید؟
درباره‌ی کنایه
چه نمونه‌هایی از کنایه می‌توانید در فیلم مورد نظرتان بیابید؟
آیا کنایه به کار گرفته شده به آن امدازه مهم هست که کلیت فیلم را دارای لحنی کنایی جلوه دهد؟ آیا دیدگاهی کنایی فیلم جهانشمول است؟
آیا کنایه‌هایی سراغ دارید که همزمان هم خنده‌دار باشند و هم تراژیک؟
در کجای فیلم از طریق کنای‌های دراماتیک تعلیق یا طنز به وجود آمده است؟
این کنایه‌ها چگونه با درونمایهی فیلم نسبت پیدا می‌کنند؟
تماشای فیلم برای دنبال کردن عناصر دراماتیک و ادبی
1-پرداختن به دستمایه‌های عاطفی
پخش پایانی قصه عشق (1970) از 1 ساعت و 28 دقیقه و 3 ثانیه تا آخر، و دوران مهرورزی (1983) از 1 ساعت و 52 دقیقه و 3 ثانیه تا آخر را ببینید. توضیح بدهید که در هر کدام چگونه با دستمایه‌ی عاطفی برخورد شده است. در کجاها حقیقت کتمان شده است؟ کدام یک از این دو فیلم بهتر توانسته که طنز و اندوه را با هم ترکیب کند؟ هر کدام از این دو فیلم چگونه تکنیک‌های مختص به فیلم سینمایی مانند موسیقی یا عناصر بصری را به کار گرفته‌اند؟ کدام پایان قدرتمندانه‌تر است و چرا؟
2- اطلاعات عنوان‌بندی
علاوه بر کلماتی که برای عنوان فیلم مورد استفاده قرار گرفته‌اند، طراحی بصری عنوان (شیوه‌ی ظاهر شدنش روی پرده) نیز اهمیت دارد. به عناوین اصلی و ابتدایی بانی و کلاید (1967)، هفت (1995)، فارنهایت 451 (1966)، سرگیجه (1958) و کشتن مرغ مقلد (1962) نگاه کنید. طراحی کلمات و شیوه‌ی اطلاعات دهی روی پرده چگونه است و چه می‌خواهند بگویند؟ موسیقی متن یا موسیقی عنوان‌بندی چگونه این اطلاعات را تقویت می‌کنند؟
3- ساختار دراماتیک
کارگردان‌ها اغلب اوقات صحنه‌های فیلم‌ها را به شیوه‌های نامعمول فیلم‌برداری می‌کنند تا به تأثیرات دراماتیکی دست یابند. صحنه‌ی «بازگشت تام جاد به خانه» را از خوشه‌های خشم (1940) ببینید، از دقیقه‌ی 23 و 4 ثانیه تا دقیقه‌ی 28 و 42 ثانیه و سپس به این پرسش‌ها پاسخ بدهید:
چرا تام و کیسی وقتی به خانه می‌رسند به جای این که فوراً وارد بشوند، آن اطراف می‌پلکیدند؟
در طی این سکانس چه اتفاقی برای کیسی رخ می‌دهد؟ چرا؟
چرا کانی و رُز به جای این که همراه ال بروند در پشت کامیون سوار می‌شوند؟
چرا همه‌ی این چیزها مهم هستند و به تأثیرگذاری این صحنه منجر می‌شوند؟
4-شخصیت‌پردازی
۲۰ دقیقه‌ی نخست کازابلانکا (1942) را ببینید و توجه خاصی به هر تکه از اطلاعات ارائه شده، چه بصری و چه کلامی داشته باشید که به شخصیت ریک (همفری بوگارت) مربوط هستند. در انتهای این بخش کوتاه چه چیزهایی درباره‌ی ریک دستگیرمان می‌شود؟
5- نمادگرایی
۵ دقیقه‌ی نخست تابستان 42 (1971) را ببینید. در طی شنیدن صدای خارج از قاب، دوربین به طرز بسیار روشنی نمادین بودن یک شیء را نشان می‌دهد. آن شیء نمادین چیست و چگونه اهمیتش شناخته می‌شود و چه ربطی به کل فیلم دارد؟
6- کنایه
سکانس نهایی دکتر استرنج‌لاو (1964) از یک‌ساعت‌و‌سی دقیقه‌ی فیلم تا انتهای آن و سکانس غسل تعمید در پدرخوانده 3 (1990) را تماشا کنید و توضیح بدهید که چگونه عناصر متضاد در کنار یکدیگر تأثیر به شدت قدرتمندانه‌ای ایجاد می‌کنند. در این میان نقش تمامی عناصر سینمایی مختلف (جزییات بصری، دیالوگ، موسیقی، جلوه‌های صوتی، تدوین و غیره) را در نظر بگیرید
فیلم‌هایی برای مطالعه بیش‌تر
این فیلم‌ها را می‌توانید تماشا کنید و عناصر یاد شده را در آن‌ها مورد بررسی قرار دهید: همشهری کین (1941)، سال گذشته در مارین باد (1961)، سالار مگس‌ها (1963)، سگ‌های انباری (1992) هویت (2003)، وثیقه (2004)، نامزدی خیلی طولانی (2004) دختر میلیون دلاری (2004)، سیریانا (2005)، شام برای احمق‌ها (2010).
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:
