سال‌ها بعد از صعود (۱۳۶۶) و نوشتن فیلم‌نامه‌های فراوان برای سینمای ایران، فریدون جیرانی بار دیگر پشت دوربین قرار گرفت و قرمز (۱۳۷۷) را ساخت. فیلمی درباره‌ی فروپاشی عصبی هستی مشرقی (هدیه تهرانی) که شوهری شکاک و بیمار او را آزار می‌داد. او در آب و آتش (۱۳۸۰) به زندگی مریم (لیلا حاتمی) پرداخت که مجید شهلا (آتیلا پسیانی) پا‌پی زندگی او شده و دست آخر زهرش را به جان این زن جوان می‌ریزد. در شام آخر (۱۳۸۰) جیرانی سراغ زندگی مهین مشرقی (کتایون ریاحی) می‌رود که از شوهرش محسن مشرقی (آتیلا پسیانی) جدا شده و این بار دانشجوی جوانش مانی معرف (محمد‌رضا گلزار) دلبسته‌ی او می‌شود اما دخترش ستاره (هانیه توسلی) این عشق را ویران میسازد. اگرچه در صورتی (۱۳۸۱) رخداد‌ها شکل فاجعه‌آمیزی پیدا نمی‌کنند اما باز هم پای دو زن در میان است: سحر ماهان (میترا حجار) که از زندگی شهرام (رامبد جوان) بیرون می‌رود و لیلا (فقیه سلطانی) نصف و نیمه وارد زندگی شهرام می‌شود اما این مثلث بناست واژگون شود. در خفه‌گی (۱۳۹۵) صحرا مشرقی (الناز شاکردوست) تاوان خطایش در ارتباطی عاطفی با مسعود سازگار (نوید محمد‌زاده) را باید با جانش بپردازد.
شخصیت‌های مرد در آثار جیرانی یا منفعل هستند مانند علی مشرقی (پرویز پرستویی)، شهرام در صورتی، مسعود سازگار در خفه‌گی، باربد در آشفتگی (۱۳۹۷)، یا فیروز در خواب‌زده‌ها (۱۳۹۳) یا مانند مجید شهلا در آب و آتش یا محسن مشرقی در شام آخر و ناصر ملک در قرمز نمود خشونت‌باری دارند که برآمده از فروپاشی روحی روانی آن‌هاست. بر این اساس بازی بیرونی بازیگران مرد در آثار جیرانی مورد توجه او به عنوان کارگردان بوده که دراین میان انتخاب آتیلا پسیانی برای بازی در نقش‌های مجید شهلا و محسن مشرقی به گونه‌ای است که تفسیر ما از این دو شخصیت تحت‌‌تأثیر بازی پسیانی قرار می‌گیرد. در آب و آتش شخصیت مجید با بازی پسیانی به یک سایکو‌پات تمام عیار بدل شده که نه استدلال را می‌فهمد نه عشق را می‌شناسد و نه غیرت را و برای همین رفتارش با لیلا به هیچ وجه معقول نیست و قتل لیلا به دست او درواقع نقطه‌ی پایانی بر شخصیتی است که بیش‌تر به یک هیولا شبیه است تا یک انسان. در همین فیلم به نظر می‌رسد انتخاب پرستویی برای بازی در نقش نویسنده‌ای که با همسرش مشکل دارد و حالا نیمه شب در خیابان با زنی آشنا می‌شود و او را از دست مزاحمانش نجات می‌دهد و دلبستگی عاطفی به آن زن پیدا می‌کند، نتوانسته تمام ابعاد شخصیت علی مشرقی را به نمایش بگذارد. تقریباً در کارنامه‌ی پرستویی نقشی را سراغ نداریم که ابعاد عاطفی-احساسی آن جلوه‌ی بیش‌تری داشته باشد. پرستویی بازی برونگرایی دارد و همین او را مناسب نقش‌هایی میسازد که وجه بیرونی بیش‌تری دارند اما جلوه‌های عاطفی کم‌تری در آن‌ها به چشم می‌خورد.
جیرانی به عنوان یکی از پرکارترین فیلم‌نامه نویسان سینما و فیلم‌سازی که کارنامه‌ی قابل توجهی از لحاظ تعداد آثار ساخته شده دارد تأثیر غیرقابل انکاری بر سینمای ایران داشته است. درواقع برخی از جریان‌های جاری سینمای ایران در دهه‌های ۱۳۶۰ و شاید حتی ۱۳۷۰ برخاسته از نگرش او در نگارش فیلم‌نامه‌هایی است که برای کارگردان‌های دیگر سینما نوشت. اما او در فیلم‌نامه‌های دیگران، شاید کم‌تر به دلبستگی‌های درونی خودش به زیر ژانری مانند سینمای نوار نزدیک شده باشد اما در آثار خود با فراغ بال بیش‌تری به سینمای مورد علاقه‌اش نزدیک شده است. بازی بازیگران زن مانند لیلا حاتمی، هدیه تهرانی، میترا حجار، فقیه سلطانی در آثار وی در شمار بازی‌های پذیرفتنی می‌توانند یاد شوند. حضور بزرگانی مانند عزت الله انتظامی و خسرو شکیبایی در آثار جیرانی نیز چنین است.
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:
.jpg)
.jpg)
