سال ۲۰۱۸ به دعوت آکادمی علوم و هنرهای سینما (اسکار) به عضویت این نهاد سینمایی درآمدم و چون فرصتی دست داد که در اوج تبلیغ‌های سینمایی در ماه‌های منجر به اجرای مراسم اسکار در آمریکا باشم بر آن شدم برای آشنایی با سازوکار آکادمی و چگونگی انتخاب برندگان جایزه معتبر اسکار پیگیر فعالیت‌هایی باشم که در این ارتباط در جریان بود، گزارش زیر حاصل این پیگیری همراه با تجربه‌های شخصی است.
آکادمی اسکار در طول سال به‌طور مرتب اقدام به نمایش فیلم‌هایی می‌کند که داوطلب شرکت در اسکارند؛ این فیلم‌ها در چهار سالن سینمای متعلق به آکادمی در شهرهای نیویورک، لس‌آنجلس، سان‌فرانسیسکو و لندن به نمایش درمی‌آیند. برنامه هفتگی نمایش این فیلم‌ها با ایمیل برای اعضا فرستاده می‌شود و هر عضو می‌تواند برای تماشای فیلم‌ها سه تن از دوستان و آشنایان خود را همراه ببرد. معمولاً کارگردان، تهیه‌کننده، بازیگرها و گاهی سایر عوامل فیلم در این گونه نمایش‌ها حضور پیدا می‌کنند و در پایان مراسم بعد از گفت‌وگو با یک پرسش‌کننده به سؤال‌های اعضای آکادمی حاضر در سالن پاسخ می‌دهند. تعداد نمایش‌های ویژه در شهر لس‌آنجلس بیش‌تر از سایر شهرهاست.
اوج این گونه دعوت‌ها در ماه‌های نوامبر و دسامبر است. البته کمپانی‌ها علاوه بر برگزاری نمایش‌های ویژه، دیویدی فیلم‌های خود را نیز برای اعضای آکادمی ارسال می‌کنند، هر عضو در طول ماه‌های نوامبر و دسامبر دیویدی اکثر فیلم‌های تولیدشده در سال جدید را دریافت می‌کند! مدتی بعد از ارسال دی‌وی‌دی‌ها کارتی فرستاده می‌شود که در آن کمپانی سازنده فیلم از عضو آکادمی می‌خواهد در صورت عدم دریافت دیویدی ارسالی اطلاع دهد تا مجدداً نسخه دیگری برایش فرستاده شود. آن‌ها با این کار می‌خواهند مطمئن شوند تعداد هرچه بیش‌تری از اعضای آکادمی فیلم یا فیلم‌های‌شان را دیده‌اند. دی‌‌وی‌دی‌های ارسالی به نام اعضا کدگذاری می‌شوند و به دریافت‌کنندگان اخطار داده می‌شود که به‌هیچ‌وجه حق کپی، فروش یا اجاره فیلم را ندارند و در صورت تخلف اف‌بی‌آی پیگیر ماجرا خواهد بود و در صورت اثبات تخلف، خاطی به پرداخت جریمه‌ای 250 هزار دلاری محکوم خواهد شد؛ و همچنین از دریافت‌کننده خواهش می‌شود که بعد از تماشای فیلم، دیویدی را برگرداند یا آن را نابود کند؛ حق هم دارند چنین وسواسی به خرج دهند چرا که بسیاری از فیلم‌های ارسالی یا در حال نمایش‌اند یا هنوز به نمایش درنیامده‌اند.
بعضی از کمپانی‌های معتبر هم با دایر کردن اپلیکیشن‌هایی اقدام به نمایش آنلاین فیلم‌های‌شان می‌کنند. هر عضو بعد از نصب اپلیکیشن مربوطه با گذرواژه‌ای که برایش فرستاده شده می‌تواند وارد اَپ کمپانی شود و فیلم‌ها را ببیند. فیلم‌های غیرانگلیسی‌زبانی که امتیاز پخش‌شان توسط کمپانی‌های آمریکایی خریداری شده نیز در این سازوکار تبلیغاتی شرکت داده می‌شوند؛ برای همین اگر فیلم‌های این بخش از حمایت و پشتیبانی پخش‌کنند‌ه‌های آمریکایی برخوردار نباشند شانس چندانی برای موفقیت نخواهند داشت. به نظرم سینمای ما اگر فیلمی را به اسکار می‌فرستد که پخش‌کننده خارجی ندارد باید تهیه‌کننده یا نهاد ارسال‌کننده، تبلیغات فیلم در آمریکا را به عهده بگیرد. برای این منظور مؤسسه‌‌هایی وجود دارند که می‌توانند مسئولیت این کار را تقبل کنند. البته این گفته من نباید به این معنی گرفته شود که فیلم‌هایی که معرفی و تبلیغات بهتری دارند بدون توجه به کیفیت و ارزش‌های سینمایی‌شان انتخاب می‌شوند. معرفی و تبلیغات لازمه شرکت در بازی است تا در مرحله بعدی کیفیت فیلم‌ها ملاک انتخاب باشد. برای همین هم نود درصد فیلم‌هایی که در این بخش انتخاب می‌شوند فیلم‌های مهم، مطرح و درخورتوجهی هستند. کم‌تر پیش می‌آید فیلم بی‌ارزشی صرفاً به خاطر تبلیغات خوب انتخاب شده باشد. ولی پیش آمده است که فیلم‌های باارزش از قافله عقب مانده‌اند و به دلیل دیده نشدن انتخاب نشده‌اند. بهترین نمونه‌اش در این دوره فیلم سوختن بود به کارگردانی لی چانگ‌دونگ؛ که از طرف سازندگان و پخش‌کنندگانش نه دعوتی برای شرکت در نمایش ویژه فیلم به عمل آمد و نه دیویدی آن به دست اعضا رسید؛ در شرایطی که حقش بود جزو نامزدها باشد.
در مورد فیلم‌های خارجی‌زبان و فیلم‌های انیمیشن در مرحله اول رأی‌گیری، روند دیگری حاکم است. در این دو بخش نامزدها توسط اعضای کمیتههای مخصوص جوایز فیلم‌های خارجی‌زبان و انیمیشن برگزیده می‌شوند. در مورد فیلم‌های خارجی‌زبان روال کار چنین است که اعضای کمیته بعد از دیدن تمام فیلم‌های پذیرفته‌شده، شش فیلم را با رأی مخفی انتخاب می‌کنند. سه عضو کمیته اجرایی این بخش هم سه فیلم به این فهرست اضافه می‌کنند و روی‌هم نُه فیلم به عنوان فهرست اولیه اعلام می‌شود. اعضای کمیته جایزه فیلم‌های خارجی‌زبان مجدداً این نُه فیلم را می‌بینند و از بین آن‌ها پنج فیلم را انتخاب و به عنوان نامزدهای نهایی معرفی می‌کنند. در مرحله دوم رأی‌گیری تمام اعضای آکادمی می‌توانند به یکی از نامزدهای دو بخش فیلم‌های خارجی‌زبان و انیمیشن نیز رأی بدهند. از کلیه اعضای آکادمی برای عضویت در کمیتههای جوایز فیلم‌های خارجی‌زبان و انیمیشن دعوت می‌شود و هر عضوی که بپذیرد، موظف می‌شود کلیه فیلم‌های شرکت‌کننده در بخش مربوطه را ببیند. رأی‌های رسیده توسط شرکت چندملیتی «پرایس واترهاوس کوپرز» که مقر آن در لندن است شمارش و اسامی نامزدها مشخص می‌شوند. در مرحله نهایی تنها دو تن از کارکنان شرکت مذکور از نتیجه نهایی خبر دارند.
شاید بد نباشد آکادمی سینمای ایران برای انتخاب بهترین‌ها در جشن «خانه سینما» بعضی از قواعد آکادمی اسکار را الگو قرار دهد تا نحوه انتخاب‌ها در این جشن اصولی‌تر انجام شود؛ این‌که هر سال در مدت زمانی محدود فیلم‌ها را در خانه سینما به نمایش درآوریم مانع می‌شود فیلم‌ها به‌درستی، با دقت و حوصله، تحت شرایط استاندارد، بدون تأثیرگیری‌های خواسته و ناخواسته اعضا از یکدیگر و توسط تعداد هرچه بیش‌تری از اعضا دیده شوند. جدا از این، هزینه سنگینی را هم متوجه خانه سینما می‌کند که در صورت منسوخ شدن این شیوه کار می‌تواند در جای بهتر و به نحو درست‌تری صرف شود. هزینه نمایش فیلم‌ها باید به عهده تهیه‌کنندگان فیلم‌ها باشد که اگر مایل‌اند در جشن خانه سینما شرکت کنند باید موظف باشند برای اعضای آکادمی سینمای ایران نمایش‌های خصوصی ترتیب بدهند. در این صورت اعضا با فراغ‌بال بدون فشار و خستگی و با حوصله به‌اتفاق یکی‌دو تن از اعضای خانواده یا دوستان و آشنایان خود در طول سال فیلم‌ها را خواهند دید و در تاریخ‌هایی که تعیین می‌شود رأی خود را آنلاین صادر خواهند کرد. احتمالاً هر تهیه‌کننده برای این‌که فیلمش با کیفیت بهتری دیده شود سعی خواهد کرد سالن مناسبی را به این کار اختصاص دهد که نتیجه‌اش دیدن فیلم‌ها با کیفیت و استاندارد بهتر خواهد بود. حضور کارگردان و عوامل فیلم با توجه به پرسش‌وپاسخ‌هایی که صورت خواهد گرفت باعث می‌شود اعضا با شناخت بهتر و درست‌تری به فیلم و عوامل آن رأی بدهند. تأثیرگیری و بده‌بستان‌های عموماً غیرموجه ولی خب معمول بین اعضا که با حضور در خانه سینما و در یک دوره زمانی محدود پیش می‌آید، در این شیوه منتفی خواهد بود. برای این‌که انتخاب‌ها و اهدای جوایز با شائبه تقلب و زدوبند همراه نباشد بد نیست شمارش آرا توسط نهاد معتمدی غیر از «خانه سینما» انجام بگیرد. مطمئناً این شیوه کار هم با مشکلات و گیروگره‌هایی همراه خواهد بود مثل بقیه کارهایی که در مملکت ما انجام می‌گیرد ولی خب باز قدم مثبتی برداشته شده و می‌توان امید داشت به‌مرور با کسب تجربه بیش‌تر در کنار شناخت و رفع بقیه ضعف‌ها و ایرادها به نقطه مطلوب برسیم.
البته آن‌چه پیشنهاد شد به بررسی‌های بیش‌تری نیاز دارد تا برای اجرا بر اساس ظرفیت‌ها، قابلیت‌ها و ویژگی‌های حاکم بر مناسبات و شرایط خاص سینمای ما بتوان قواعد و قانون‌های مناسب را پیدا کرد. بد نیست به این نکته هم اشاره کنم که ایراد اصلی جشن «خانه سینما» عدم موفقیت در اعتبار بخشیدن به جایزه‌ای است که اهدا می‌کند. از این دیدگاه مقایسه تندیس جشن «خانه سینما» با اسکار، جایزه‌ای که بر سرنوشت برندگانش از همه نظر - مادی و معنوی - به‌شدت اثر می‌گذارد، شاید قیاس مع‌الفارق باشد. تغییراتی را که برای نحوه برگزاری جشن «خانه سینما» مطرح کردم تنها می‌تواند یکی از اقدام‌های متعددی باشد که برای اعتبار بخشیدن به جوایز این جشن باید صورت بگیرد.
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:
